Izrael wakacje

Izrael to jeden z najciekawszych krajów na świecie. Na powierzchni równej wielkości województwa podlaskiego znajdziemy tyle miejsc kultu religii monoteistycznych i zabytków, które pozostawiły po sobie kolejne imperia rządzące tymi ziemiami oraz tak skomplikowaną sytuację geopolityczną, których próżno by szukać w innych, znacznie większych państwach. Izrael to też kraj kontrastów – geograficznych (znajduje się tu największa depresja świata, jak i stosunkowo wysokie góry), krajobrazowych (od pustyni na południu po bujne gaje owocowe Galilei), społecznych (od ultra religijnej populacji po całkiem świecką) i demograficznych (żyją tu zarówno Żydzi, jak i Arabowie). Izrael trzeba zobaczyć przynajmniej raz w życiu – będzie to niesamowite przeżycie zarówno dla osób religijnych, jak i dla wszystkich, którzy pragną poznać bliżej kulturę żydowską i arabską i realia konfliktu na Bliskich Wschodzie.

• Izrael ma powierzchnię nieco ponad 20 tys. km² i graniczy z Egiptem, Palestyną, Jordanią, Syrią i Libanem. Stolicą kraju jest Jerozolima.
• Mieszka tu niecałe 9 mln ludności, z czego 74 proc. stanowią Żydzi, a 21 proc. Arabowie.
• Urzędowym językiem kraju jest hebrajski, natomiast w powszechnym użyciu jest też arabski i angielski.
• Religią dominującą w kraju jest judaizm, 18 proc. stanowią wyznawcy islamu, a niecałe 2 proc. chrześcijanie.
• Obywatele polscy podróżujący do Izraela w celach turystycznych na krócej niż 90 dni nie potrzebują wizy. Jeśli ktoś ma w paszporcie stemple z krajów arabskich lub z Iranu, musi liczyć się z dodatkową kontrolą przy wjeździe lub wyjeździe z kraju. Służby graniczne mogą również odmówić wjazdu bez podania przyczyny, zdarza się to rzadko, szczególnie jeśli podróżujemy z biurem podróży. Warto jednak wziąć pod uwagę taką ewentualność i przy przylocie do Izraela mieć w miarę „czysty” paszport.
• Obecnie Izrael nie stempluje paszportów, na lotnisku otrzymuje się jedynie karteczkę wjazdową, którą należy zachować w paszporcie.
• Przy przylocie i wylocie z kraju, nie poleca się zamykania walizek na zwykłe kłódki (mogą być siłą usunięte przez służby bezpieczeństwa w celu przeszukania bagażu). Można natomiast zamknąć bagaż na zamek szyfrowy z certyfikatem TSA (logo z czerwonym diamentem).
• Nie poleca się pić wody z kranu, można natomiast używać jej do mycia zębów, owoców, czy przygotowania kawy lub herbaty.
• Samochodem wynajętym w Izraelu nie można wjechać do Strefy A Autonomii Palestyńskiej.

Walutą kraju jest nowy izraelski szekel (ILS, zapisywany też jako NIS), który dzieli się na 100 agorot. Najlepiej zabrać ze sobą dolary i wymienić w jednym z licznych kantorów. Kartą można płacić w większości sklepów i restauracji, wyjątek stanowią bazary, gdzie z kolei często przyjmowane są dolary.

Częsty sposób na oszukiwanie turystów polega na wydaniu w ramach reszty monety 10 agorot zamiast 10 szekli. By uniknąć oszukania, należy pamiętać, że moneta 10 szekli jest dwukolorowa (jak polskie 5 zł), natomiast 10 agorot miedziane.

1 EUR = 3,52 ILS

1 USD = 3,11 ILS

1 PLN = 0,77 ILS

1 ILS = 1,29 PLN

Klimat Izraela charakteryzuje się gorącymi i słonecznymi latami i relatywnie ciepłymi zimami. Poszczególne części kraju różnią się od siebie pod względem pogody – na wybrzeżu Morza Śródziemnego dominuje klimat śródziemnomorski, wewnątrz kraju kontynentalny, na południu natomiast temperatury są wyższe i występuje mniej opadów niż w pozostałych częściach Izraela.

Średnie temperatury w dzień Jerozolimie to: 12°C w styczniu, 13°C w lutym, 15°C w marcu, 22°C w kwietniu, 25°C w maju, 28°C w czerwcu, 29°C w lipcu i w sierpniu, 28°C we wrześniu, 25°C w październiku, 19°C w listopadzie i 14°C w grudniu. Od maja do połowy października praktycznie nie pada, największe opady notuje się w styczniu i w lutym (120-135 mm).

Najlepszym okresem na zwiedzanie Izraela i wypoczynek nad Morzem Czerwonym jest wiosna i jesień, latem temperatury są natomiast odpowiednie do plażowania nad Morzem Śródziemnym.

• Jerozolima – najświętsze miasto judaizmu i chrześcijaństwa i trzecie co do świętości miasto islamu. Znajdziemy tu m.in. podzieloną na cztery dzielnice i otoczoną imponującymi murami z czasów Sulejmana Wspaniałego starówkę ze Wzgórzem Świątynnym, Ścianą Płaczu, Bazyliką Grobu Pańskiego i stacjami Drogi Krzyżowej. W pobliżu starego miasta warto odwiedzić Górę Syjon z wieczernikiem, symbolicznym grobem Króla Dawida i Kościołem Zaśnięcia NMP, a także Górę Oliwną, z której rozpościera się zapierający dech w piersiach widok na Dolinę Cedronu i starą Jerozolimę. Warto zobaczyć też nową część miasta z Instytutem Pamięci Yad Vashem, pełnym wysokiej klasy zabytków Muzeum Izraela, czy klimatycznym targiem Mahane Yehuda.
• Tel Awiw – kulturalna i rozrywkowa stolica Izraela z przepiękną piaszczystą plażą miejską, zabytkową dzielnicą Neve Tzedek, słynną z domów zbudowanych w stylu Bauhaus Aleją Rothschilda i pełnym kolorów i zapachów targiem Carmel.
• Jaffa – niezwykłej urody nadmorskie miasto z pełną galerii sztuki starówką, Kościołem św. Piotra i promenadą, z której rozpościera się wspaniały widok na Tel Awiw.
• Morze Martwe – położone w największej depresji na świecie jezioro słynące ze swojego zasolenia i niezwykłych właściwości zdrowotnych. Będąc tam, koniecznie trzeba odwiedzić Masadę – płaskowyż, na którym twierdzę wybudował Herod Wielki i Qumran – ruiny wioski sekty Jahad, gdzie odnaleziono słynne zwoje znad Morza Martwego.
• Galilea – kraina geograficzna w północnej części kraju pełna kibuców, moszawów i gajów owocowych, gdzie znajduje się wiele miejsc ważnych dla chrześcijaństwa, m.in. Nazaret, Kana Galilejska, Góra Błogosławieństw, Kafarnaum, Góra Przemienienia Pańskiego i Jezioro Tyberiadzkie. Koniecznie trzeba też odwiedzić Hajfę – miasto, którego największą atrakcją są położone tarasowo ogrody bahaitów i Akko ze wspaniałym zamkiem krzyżowców i klimatyczną, pełną wąskich uliczek starówką.
• Wzgórza Golan – kojarzący się głównie z działaniami wojennymi region, gdzie znajdziemy piękny Rezerwat Natury Banias, Górę Bental, z której rozpościera się wspaniały widok na masyw Góry Hermon i Syrię, a także wiele winnic produkujących znakomite wina.

Podczas wizyty w Izraelu warto udać się również na Terytoria Palestyńskie – na terenie Strefy A Autonomii znajdują się: Betlejem z Bazyliką Narodzenia Pańskiego i Polem Pasterzy, Jerycho z pozostałościami jednego z najstarszych miast świata i Górą Kuszenia oraz Hebron z Grotą Patriarchów. By wjechać do Autonomii, potrzebny jest paszport.

Głównym lotniskiem międzynarodowym kraju jest Ben Gurion Airport (TLV) leżące w pobliżu miejscowości Lod, 20 km na południowy wschód od Tel Awiwu i 50 km na północny zachód od Jerozolimy. Można tam polecieć bezpośrednio z Warszawy, Krakowa, Katowic i Modlina. Lot trwa niecałe 4 godziny. W sezonie biura podróży czarterują czasem samoloty do położonego w południowej części, 18 km na północ od Ejlatu, lotniska Ramon (ETM).

Przez wieki przez terytoria dzisiejszego Izraela przewinęło się wiele ludów i imperiów. W starożytności rejon ten nosił nazwę Kanaan, a następnie istniało tu państwo Izraelitów. W VII w. p.n.e. przybyli tu Asyryjczycy, następnie Babilończycy, Persowie, Grecy, Rzymianie, Bizantyjczycy i Arabowie. Muzułmanie (z krótką przerwą w średniowieczu na krzyżowców) rządzili tymi terenami, zwanymi od czasów rzymskich Palestyną, aż do końca pierwszej wojny światowej – z czego ostatnie 400 lat przypadło na władanie Turcji Osmańskiej. Pod koniec XIX w. narodził się ruch syjonistyczny, a Żydzi zaczęli sukcesywnie przybywać na te tereny, kupować ziemię i zakładać osady rolnicze. Z czasem między arabskimi i żydowskimi sąsiadami zaczęły narastać konflikty, które po pierwszej wojnie światowej, kiedy mandat ONZ nad tymi ziemiami miała Wielka Brytania, przybrały na sile. W 1947 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła Rezolucję 181, która przewidywała utworzenie na terenie Palestyny dwóch państw – żydowskiego i arabskiego, Arabowie jednak tę rezolucję odrzucili. 17 V 1948 r., dzień przed wygaśnięciem brytyjskiego mandatu, Izrael proklamował niepodległość, a pochodzący z Płońska Dawid ben Gurion został pierwszym premierem. Od swojego powstania, kraj stoczył wiele wojen z arabskimi sąsiadami, do najsłynniejszych należą wojna 6-dniowa z 1967 r. w wyniku której Izrael zajął wschodnią Jerozolimę, Strefę Gazy, Półwysep Synaj, Zachodni Brzeg i Wzgórza Golan, czy wojna Yom Kippur z 1973 r. Od lat Bliski Wschód jest też świadkiem konfliktu, jaki toczy się między Izraelem a ludnością palestyńską żądającą utworzenia niepodległego państwa i uwolnienia się spod kontroli żydowskiej.

Kuchnia, którą spotkamy w Izraelu, jest typowa dla całego regionu Bliskiego Wschodu i łączy ze sobą wpływy kuchni śródziemnomorskiej, arabskiej i tureckiej. Podstawą wielu dań jest oliwa z oliwek oraz warzywa. W większości restauracji w kraju serwuje się dania przygotowane według zasad koszerności (nie podaje się wieprzowiny, owoców morza i nie łączy produktów mlecznych z mięsnymi), jest jednak też niemało miejsc, gdzie można zjeść niekoszernie. Do najpopularniejszych potraw tutejszej kuchni należą:

Hummus – pasta z gotowanej ciecierzycy z oliwą z oliwek i cytryną.

Tahini – pasta sezamowa.

Baba ghanoush – pasta z pieczonego bakłażana.

Falafel – kulki z ciecierzycy z przyprawami smażone w głębokim tłuszczu.

Shoarma – tutejsza nazwa kebaba, skrawki mięsa drobiowego lub baraniego, najczęściej włożone wraz z różnymi warzywami w chlebek o nazwie pita.

Tabbouleh – sałatka z kaszą bulgur, pomidorem, ogórkiem, drobno posiekaną miętą i pietruszką oraz cebulą.

Shakshuka – często serwowana na śniadanie potrawa z jajek, pomidorów, papryki, cebuli i czosnku.

Słodkości – baklava (ciasto filo przełożone orzechami z cukrem i miodem), kunafa (ciasto kadayif przełożone serem), chałwa.

Napoje – sok z granatów, kawa z kardamonem, sahlab (gorący, gęsty napój z bulwy storczyka jadalnego).

Do Izraela można wwieźć 200 papierosów, 2 litry wina lub 1 litr alkoholu wysokoprocentowego. Zabroniony jest wwóz surowego mięsa, bananów i ananasów.

Na wywóz antyków z kraju trzeba posiadać specjalne pozwolenie.

W sklepach – butelka wody 6-10 ILS, piwo 10 ILS, cola 10 ILS, papierosy 30 ILS.

W restauracjach – kawa 10-12 ILS, herbata 10 ILS, piwo 20 ILS, sałatka 40-60 ILS, hummus 12-15 ILS, baba ghanoush 15 ILS, shakshuka 40 ILS, dania główne od 70 ILS.

Litr benzyny kosztuje ok. 6 ILS, bilet komunikacji miejskiej 5-7 ILS. Za taksówkę zapłacimy średnio 14 ILS opłaty początkowej i, w zależności od miasta 3-7 ILS za kilometr.

Paszport ważny co najmniej 6 miesięcy od planowanego powrotu z Izraela.

Jeśli planujemy odwiedzać miejsca kultu, pamiętajmy o odpowiednio skromnym stroju – ramiona i kolana powinny być zakryte. Przy wejściu na Wzgórze Świątynne zasady dotyczące ubioru są bardziej restrykcyjne – wymagane są długie, nieobcisłe i nieprześwitujące spodnie lub spódnica i bluzka do ramion i bez dekoltu dla pań, oraz dla panów długie spodnie i T-shirt lub koszula.

Przy wejściu do synagogi lub pod Ścianę Płaczu panowie muszą mieć nakrycie głowy (może być to czapka z daszkiem, bądź jarmułka).

Pamiętajmy też o kremie z filtrem UV, nakryciu głowy, podstawowym zestawie leków (tabletki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwbiegunkowe, plastry, woda utleniona, pianka na poparzenia słoneczne) i okularach przeciwsłonecznych.

Produkty spożywcze – wino ze Wzgórz Golan (np. Yarden czy Gamla), daktyle, przyprawy – zatar (mieszkanka przypraw na bazie tymianku i sezamu), słodka papryka, kardamon, chałwa, baklava,

Produkty użytkowe – kosmetyki z minerałami z Morza Martwego (sól do kąpieli, kremy, maski błotne), sandały lub portfele ze skóry wielbłąda.

Produkty dekoracyjne – judaica (jarmułki, menory, mezuzy, chamsy), dewocjonalia (różańce i krzyże z drzewa oliwnego, srebrne lub złote zawieszki z krzyżem jerozolimskim).