To był maj... deszczowy nie tylko w Polsce, ale i w całej niemal Europie. Wypada zatem dziękować opatrzności, że planowana przeze mnie już od ubiegłego roku wycieczka do Toskanii nie doszła do skutku (brak chętnych, jak zwykle... ;), bo od Bolonii i Florencji po słoneczną zazwyczaj Sycylię majowa Italia skąpana była w deszczu. Padało, lało, siąpiło, mżyło i kropiło na okrągło. I jednym z nielicznych rejonów Włoch, który długo i dzielnie opierał się intensywnym ulewom była właśnie północ kraju. Bliskość gór i nieprzewidywalna aura nakazują jednakże z respektem podchodzić do prognoz pogody i być przygotowanym na każde okoliczności. A okoliczności były. Zmienne jak w kalejdoskopie, różnorodne i nieobliczalne, ale nieodmiennie piękne. Prawdziwe Cuda Natury.
Plusy
Krótkie streszczenie dla tych, co nie lubią czytać rozwlekłych elaboratów: Plusy: - nieodmiennie zachwycający Turyn z urzekającą architekturą, do którego z pewnością wrócę po raz kolejny i kolejny; - piękne widoki, których nie odda nawet najlepszy obiektyw aparatu – ośnieżone alpejskie szczyty, krystaliczne jeziora, soczysta zieleń drzew (i tylko błękitu nieba miejscami brakowało...) - urokliwe miejscowości nad jeziorami z ich spokojnym i leniwym dolce far niente; - uczta dla podniebienia w pięknej scenerii winnicy nad Jeziorem Garda u wiecznie zadowolonego z siebie pana Flavia; - przewodnicy lokalni. Włosi bardzo dużą wagę przywiązują do standardu swych usług przewodnickich, a strach przed surowymi karami finansowymi sprawia, że biura podróży skrzętnie pilnują, by oprowadzanie grup turystycznych wykonywali wyłącznie licencjonowani profesjonaliści. W każdym mieście towarzyszyły nam odpowiednio wykwalifikowane osoby, najczęściej polskojęzyczne, a w tych nielicznych przypadkach, gdy trafiliśmy na włoskich przewodników warto odnotować, że bardzo sumiennie wywiązywali się oni ze swoich obowiązków (jakaż to miła odmiana po paru wcześniejszych doświadczeniach, kiedy to bariera językowa sprawiała, że ciężar wykładu brał na siebie pilot, podczas gdy rola przewodnika ograniczała się do zamykania pochodu, a od czasu do czasu przeliczenia grupy). W mojej pamięci szczególnie zapisał się niestrudzony signor Luciano, który z werwą komentował każdy mijany budynek, „opowiadał” każdy krawężnik w swoim Bolzano, prezentując niełatwą historię podzielonego miasta i do dziś obecne przykłady włosko-niemieckich zatargów – by na koniec wyciągnąć z kieszeni pomięty karteluszek z zapiskami po polsku i wznosząc się na wyżyny umiejętności lingwistycznych życzyć wszystkim „szczęśliwej podróży” :) - przyjemność pozostawania pod pieczą pani Agaty; - liczebność (38 osób), a co najważniejsze zdyscyplinowanie grupy – które pozwalało nie tylko na uniknięcie długich kolejek do damskich toalet, ale przede wszystkim na punktualność podczas kolejnych zbiórek (tak, był jeden mały wyjątek od tej prawidłowości, ale kto czytał szczegółowo moje obszerne wynurzenia, wie, o czym piszę - tym bardziej, że do dziś rumienię się ze wstydu na wspomnienie tej przygody…) - i na koniec najważniejszy element, którego pominąć nie sposób: makaron. On zawsze znajdzie się po stronie plusów w każdym moim rankingu.
Minusy
Każdy mój wyjazd na wycieczkę upływa pod znakiem pozytywnego nastawienia i dużej dozy dobrego humoru, dlatego zazwyczaj nie zauważam minusów danej imprezy – mogę co najwyżej odnotować kilka plusów ujemnych: - standard i warunki zakwaterowania – dogodna lokalizacja hoteli miała rzekomo zapewnić nam krótkie przejazdy w poszczególnych dniach, ale mimo to nie udało się uniknąć wielokilometrowych przepraw nierzadko pokonywanych kilkukrotnie tą samą trasą. - nieco zbyt małe w mojej opinii natężenie programu – jako osoba lubująca się w intensywnym zwiedzaniu, ceniąca sobie zdrowe zmęczenie po długich przemarszach i wielogodzinnych spacerach muszę przyznać, że odczuwam lekki niedosyt. Samo zapoznanie się z opisem programu i szczegółowym jej harmonogramem nawet po dogłębnej lekturze nie daje jeszcze pełnego obrazu „nasycenia” poszczególnych dni, stąd moje delikatne rozczarowanie ową nikłą dynamiką – odczucie oczywiście całkowicie subiektywne, jako że każdy z nas ma odmienną skalę intensywności wrażeń. - Tour Guide System. O ile doceniam zalety samej idei posiadania indywidualnych odbiorników ułatwiających pracę zarówno pilotowi, jak i uczestnikom wycieczki, to nie mogę pominąć kwestii niewygody i awaryjności tych słynnych czerwonych urządzeń od lat stosowanych przez Rainbow. Myślę, że postęp technologiczny osiągnął już taki pułap, że pudełko wielkości talii kart zasilane dwiema bateriami AA uwiązanymi na nieeleganckiej smyczy to już anachronizm, który powinno się zwalczać, tym bardziej, że jakość tych radioodbiorników pozostawia wiele do życzenia i z pewnością jest nieadekwatna do ceny, jaką płacimy za wypożyczenie sprzętu wraz z niewygodnymi słuchawkami wielorazowego użytku. Szanowne Rainbow, w czasach gdy za pomocą zwykłego telefonu można sterować każdą czynnością dnia codziennego włącznie z ugotowaniem obiadu i nastawieniem pralki, chyba czas najwyższy, by sięgnąć po bardziej nowoczesne rozwiązania techniczne, które zastąpią toporną obręcz z mikrofonem u pilota i okablowanego turystę z drugiej strony. - Galeria Rzeczy Używanych. A cóż to takiego? Nie chodzi o muzeum w Turynie, nie jest to cotygodniowy pchli targ w Trydencie ani nawet tytuł filmu puszczanego w autokarze. Taką oto nazwę – w zamierzeniu zapewne przewrotną i intrygującą, a w rzeczywistości pretensjonalną – nosił przybytek w Woszczycach, gdzie miały miejsce przesiadki poszczególnych grup do docelowych autokarów. Z pełną świadomością używam słowa „przybytek”, bo określenie zajazd czy restauracja byłyby nieuzasadnioną nobilitacją dla tego lokum. Zdaję sobie sprawę, że dla Rainbow jest to rozwiązanie tymczasowe w związku z chwilowym zamknięciem dotychczasowego zajazdu będącego stałym punktem zbornym, a nowe miejsce broni się dość obszernym parkingiem zdolnym pomieścić kilkanaście autokarów w jednym czasie – jednak nic nie usprawiedliwia urągających wszelkim zasadom higieny warunków sanitarnych czy fatalnej jakości oferty kulinarnej (zamierzano najwyraźniej uczynić zadość efekciarskiej nazwie powiewającej nad szyldem, przez co i zawartość garnków wygląda jakby była, no właśnie… używana, a jak wiadomo rozwodnienie słoiczka koncentratu w dużej ilości wrzątku jeszcze zupy pomidorowej nie czyni…). Nie sposób natomiast odmówić właścicielom Galerii operatywności – o ile pierwszego dnia dostęp do toalet był swobodny (choć należało raczej zamknąć przy tym oczy i cierpieć w milczeniu), to już w drodze powrotnej umieszczono na drzwiach WC kartkę z cennikiem, a poborca o frasobliwym obliczu skrzętnie inkasował należność. Wygląd sanitariatów w ciągu tych kilku dni nie uległ oczywiście poprawie, woda nadal radośnie tryskała z nieszczelnych umywalek, a umycie rąk mogło skończyć się nieplanowanym prysznicem – niestety, jedyną dla nich alternatywą były pobliskie chaszcze (owszem, gęste i pokaźne), więc obrotny zarządca zbił niezły interes na każdym kliencie zmuszonym wysupłać po dwie złote monety, by zakosztować luksusu...
Program wycieczki
Powielanie informacji zawartych w katalogu mija się z celem, dlatego też oszczędzę cierpliwym czytelnikom opisów w formie pamiętnika z podróży. Sama lubię czytać relacje innych turystów, skupiając się przy tym na niuansach, osobistych odczuciach i refleksyjnych spostrzeżeniach. Nasza majowa grupa Anno Domini 2019 liczyła 38 osób, więc i moja recenzja będzie tylko jedną z wielu całkowicie subiektywnych opinii na temat wycieczki. Pilotka zachęcała do szczerych wypowiedzi w ankietach końcowych, ale nie da się przecież ująć ogromu wrażeń – zarówno tych pozytywnych, jak i niepochlebnych – w dość ubogich pod względem formy i treści formularzach, które nie pozostawiają zbyt wiele miejsca na podzielenie się rzeczywistymi uwagami. Stąd ten obszerny i rozległy opis, z którym być może zgodzą się niektórzy z moich współtowarzyszy, podczas gdy pozostała część zdecydowanie się od niego odżegna. Dlatego za każdym razem mam nadzieję, że odezwą się też inne osoby chętne, by podzielić się swoimi refleksjami, pomóc niezdecydowanym, zaprezentować odmienny punkt widzenia...
Mój punkt widzenia opiszę na podstawie kilku elementów wybranych na chybił trafił z programu wycieczki, które moim zdaniem zasługują na szczególne wyróżnienie, choć tak naprawdę można by długo pisać o każdej godzinie spędzonej "Wokół Alp".
Turyn, piękny Turyn.
Lubię zwiedzać, od lat nosi mnie po świecie i kilka ładnych miejsc widziałam. Ale niekłamany zachwyt budzi we mnie tylko szeroko rozumiane Miasto i zdobycze ludzkiej cywilizacji. Trasy widokowe – owszem, ładne. Pejzaże, krajobrazy, góry i doliny? Doceniam, popatrzę i idę dalej. Las? Też ma swój urok – pod warunkiem, że liczy maksymalnie pięć drzew i zaraz za nimi jet sklep, muzeum i fontanna na środku rynku. W mieście ożywam – ludzie, gwar, chodniki, ulice to moje środowisko, dlatego z wielkimi nadziejami oczekiwałam na ten punkt programu. Bo Turyn prezentuje wszystko, czego szukam – rozległe bulwary, wytworne kamienice, szykowne pałace, stukot tramwajów, śmigające skutery i klaksony samochodów. Urok stolicy Piemontu jest tym większy, że w zasadzie nie przypomina żadnego z innych włoskich miast – tu bardziej zauważa się francuski szyk, wysublimowaną elegancję i do dziś wyczuwalne echa wielu lat panowania dynastii sabaudzkiej. Słowem – miasto królewskie par excellence. Oj, nie są lubiani turyńczycy przez pozostałych Włochów... ale zdają się kompletnie tym nie przejmować.
Dodatkowym plusem mojej ponownej wizyty z Turynie był nieco zmieniony program w stosunku do poprzedniej wycieczki – co cieszy, bo zawsze warto zwiedzić inne miejsca. I tak tym razem była to Bazylika Superga, znana kibicom piłkarskim jako miejsce katastrofy lotniczej sprzed siedemdziesięciu lat, w której zginęli wszyscy obecni na pokładzie zawodnicy Grande Torino.
Po zwiedzeniu grobowców rodu Savoia, jedziemy do centrum miasta na dwugodzinny spacer z przewodnikiem, z obowiązkową wizytą w katedrze, po czym wyznaczony jest czas wolny do samodzielnego zagospodarowania. Blisko cztery godziny dla siebie. A w Turynie nie można się nudzić – część osób zdecydowała się na wizytę w jednym z licznych tutejszych muzeów, pozostali znaleźli czas na leniwy spacer, zakupy, posiłek czy chwilę relaksu nad filiżanką kawy czy miejscowego specjału – deseru kawowego biccerin (nie będzie to mój ulubiony napój i jeśli wrócę do Turynu – a wrócę choćby na piechotę – wybiorę zwykłe espresso).
Signor Flavio i jego specjały.
Był to mój drugi pobyt nad Gardą i nie ukrywam, że obecność w programie wycieczki degustacji w winnicy u pana F. była jednym z głównych czynników, które przekonały mnie do wyjazdu. Zniewalający smak tutejszej wybornej oliwy śnił mi się po nocach już po pierwszej wizycie, to wtedy zainteresowałam się tematem oliwy, zaczęłam zwracać uwagę na jej parametry, nazwy szczepów i specyfikację produktów. Dlatego i tym razem nie mogłam odmówić sobie kolejnych zakupów, tym bardziej, że poza oliwą dane nam było zapoznać się ze smakiem aż siedmiu różnych win produkowanych w Tre Colline, serwowanych szczodrze przez samego pana Flavia i jego pracowników (nad wyraz szczodrze, co błyskawicznie wprawiło nas w dobry humor i choć cała prezentacja trwała aż dwie godziny, to czas upłynął w okamgnieniu). Warto przy tym nadmienić, że podczas degustacji podawane są również przekąski – drobne, ale w ilości pozwalającej nie tylko docenić jakość serwowanych trunków, ale zaspokoić apetyt aż do wieczora.
Cremona – czyli poradnik dla tych, którzy chcą się zgubić w mieście i spóźnić na miejsce zbiórki wyznaczone pod wieżą. Najwyższą we Włoszech, górującą nad otoczeniem ponadstumetrową dzwonnicą. Trzeba mieć talent :) A oprócz tego zagadać się z towarzyszem podróży, skręcić nie w tę uliczkę co trzeba, uznać, że skoro jeszcze tyyyle wolnego czasu, to warto jeszcze raz podejść pod dom Stradivariusa, a potem zaopatrzyć w słynne torrone w jednym z licznych sklepików oferujących miejscowy specjał. I wtedy pozostaje już tylko szybki telefon do pilotki, by nie dezorganizować planów całej grupy i uzgodnienie godziny odjazdu. Na usprawiedliwienie dodam, że żadna z zapytanych na ulicy osób nie była w stanie pokierować mnie do celu – o ile holenderski turysta miał prawo czuć się zdezorientowany, to jednak po sprzedawcy ze straganu warzywnego, a już zwłaszcza po panu listonoszu spodziewałam się jednak większej pomocy :)
Autobus odjechał punktualnie, nikt nie ucierpiał, harmonogram zwiedzania nie był zagrożony nawet przez sekundę – a że do dziś mi wstyd na wspomnienie mojego spaceru po Cremonie? Eeech, przynajmniej zapamiętam go na długo.
Courmayeur, aklimatyzacja, wysokość... i to by było na tyle.
Bo masyw Mont Blanc nie rozpieszcza i nic sobie nie robi z naiwnych oczekiwań turystów, że program, że harmonogram, że chciałoby się podziwiać widoki... Podziwialiśmy, owszem, stację kolejki Skyway Monte Bianco, nowoczesne wagoniki oddane do użytku świeżo po corocznej przerwie serwisowej (stąd między innymi zmiana kolejności zwiedzania, o której dowiedzieliśmy się już na samym początku wycieczki – przesunięcie przez Włochów terminu przeglądu technicznego spowodowało konieczność skorygowania programu, na szczęście bez jakiegokolwiek uszczerbku dla wykonania całości planu; widoki i tak nie byłyby lepsze... :).
Maj 2019 nie był łaskawy, jeśli chodzi o wrażenia widokowe na Mont Blanc. Nawet jeśli otwierały się nieliczne okna pogodowe ukazujące piękno gór w całej ich majestatycznej krasie, to pechowo ominęły "nasz czas", prezentując w zamian gęste niczym mleko obłoki, całkowicie przesłaniające pejzaż. Ale nie żałuję. Atrakcją samą w sobie było ciekawe doświadczenie przebywania na wysokości blisko 3500 metrów – a dla mnie, człowieka z nizin, to całkowita nowość i dość osobliwe uczucie nagłego wyczerpania i braku tchu podczas pokonywania kilku schodów tuż po wyjściu z kolejki. Warto przy tym podkreślić, że przeszliśmy standardowy test aklimatyzacji na niższej wysokości w postaci półgodzinnego pobytu w Courmayeur. Powietrze rześkie, temperatura 6°C, na termometrach-gadżetach turystycznych przed sklepem z pamiątkami optymistyczne dwadzieścia stopni; malowniczo przytulone do stóp wielkiej góry miasteczko jeszcze śpi – jak na sobotnie przedpołudnie przystało – ale rozliczne plakaty i billboardy przypominają, że już za tydzień znajdzie się na oczach całego kolarskiego świata jako miejsce finiszu 14. etapu Giro d'Italia.
Przystosowanie organizmu do wysokogórskich warunków można tez przeprowadzić w inny sposób – wystarczy zatrzymać się na kilka minut w połowie trasy kolejki linowej, wypatrywać widoków (he, he..), po czym następnym wagonikiem pomknąć w górę. A czasu na "atak szczytowy" jest sporo, ponad dwie godziny wystarczą i na kolejne próby uchwycenia choć skrawka skalistego zbocza, i na filiżankę kawy w restauracji na szczycie Punta Helbronner, czy inne drobne atrakcje w postaci niewielkiej ekspozycji miejscowych minerałów albo krótkiego seansu filmowego prezentującego w teledyskowej stylistyce historię powstania projektu Skyway oraz panoramę rozciągającą się z górnego tarasu widokowego w słoneczne dni (he, he, bardzo śmieszne...;). Warto pamiętać, że bilet wstępu jest przepustką na kolejnych stacjach kolejki, wymaga kilkukrotnego skanowania, stąd też należy go pilnować – jest cenny nie tylko ze względu na wydane nań 44 euro.
Jeziora – widoki, posiadłości, Boromeusze.
Program wycieczki aż trzykrotnie zakłada rejsy wokół największych włoskich jezior, a każdy z nich stanowi wartość samą w sobie. Trudno orzec, która z tych przepraw jest najbardziej widowiskowa – dla mnie miarą atrakcyjności danego miejsca poza rejsem per se jest najczęściej początek i koniec trasy. To malownicze miasta, gdzie dany rejs bierze swój początek i równie urokliwe mieścinki, w których wysiadamy na brzeg, stanowią o uroku Gardy, Como i Lago Maggiore. Poranny spacer po zabytkowym Como, leniwe popołudnie w nieco snobistycznym Bellagio, przechadzka promenadą w Gardone Riviera czy wreszcie wizyta w pełnej przepychu posiadłości rodu Boromeuszy na Isola Bella. I tylko warto dziękować opatrzności za jej łaskawość w przydzielaniu ładnej pogody, którą dane nam było się cieszyć w tym okresie (przychylność niebios opuściła nas co prawda podczas gościny u książąt Borromeo, ale tu dla odmiany zwiedzanie w dużej części odbywało się w pałacowych wnętrzach).
Włochy i nie tylko.
Piszę o miastach włoskich, włoskim jedzeniu i stylu życia, a w rzeczywistości "Wokół Alp" to aż cztery kraje na trasie zwiedzania. Co prawda krótko i pobieżnie, ale zaczyna się przecież od Austrii, na kolejowej podróży przez Szwajcarię i dwugodzinnym epizodzie w Liechtensteinie kończąc. Co zapamiętam z tych nie-włoskich obrazków? Zimny i mało przytulny Innsbruck, zaskakująco rozczarowujące St. Moritz, które poza sezonem zimowym w niczym nie przypomina tętniącego życiem i blaskiem gwiazd modnego kurortu, kolorowe Vaduz przyciągające turystów występami ulicznych artystów na głównym deptaku stolicy i wieczorny spacer po Salzburgu, w którym już o 20.00 nie sposób było znaleźć miejsca przy kawiarnianym stoliku – bynajmniej nie za sprawą tłumu gości, ale w związku z zamykaniem lokali. Pobyt w mieście Mozarta zrealizowano w ramach wycieczki fakultatywnej i choć nie brałam w niej udziału, spędziłam owe dwie godziny na samodzielnym spacerze po starówce, podczas gdy reszta grupy podążała w tym czasie za miejscową przewodniczką (w tym miejscu każdy sam powinien ocenić czy odpowiada mu indywidualne zagospodarowanie czasu czy lepiej oddać się pod opiekę profesjonalnego guide'a – zarówno w jednym, jak i drugim przypadku "Salzburg nocą" to raczej leniwe snucie się pustymi uliczkami, a w miarę upływu czasu – wysilanie wyobraźni, by w zapadającym zmroku dostrzec mijane obiekty). Drugi z proponowanych fakultetów – przejazd do Aosty – nie doszedł do skutku, co ostatecznie okazało się chyba dobrym posunięciem (znowu dała o sobie znać pogoda...), stając się dla mnie dodatkową zachętą do powrotu w te rejony, tym bardziej, że w bliźniaczo podobnym programie Rainbow piękna, historyczna Aosta figuruje jako pełnoprawny punkt zwiedzania (i na Mont Blanc trzeba będzie przecież wrócić, by w końcu coś zobaczyć...)
Pilot
A właściwie pilotka – pani Agata. Zastanawiam się, w jaki sposób należycie opisać swoje spostrzeżenia na temat jej pracy, by nie popaść w przesadnie patetyczne i wzniosłe tony – a jakichkolwiek słów uznania bym użyła, to z pewnością nie będą one nadużyciem. Pani Agata w pełni zasługuje na pochwały i słowa zachwytu kierowane pod swoim adresem przez zadowolonych internautów. Osoba doświadczona i zaprawiona w bojach, sprawnie łącząca umiejętności organizacyjne, niezmordowaną energię, a także duży zasób wiedzy połączonej z erudycją i biegłością językową – a przy tym przesympatyczna towarzyszka podróży, umilająca długie godziny autokarowych przejazdów barwnymi opowieściami o tym, co "tu i teraz", a co "tam i kiedyś"... W którejś z ubiegłorocznych recenzji napisałam, że szczęśliwcy, którzy mieli okazję zwiedzać Italię z panią Beatą, zrozumieją, że tak wysoko postawionej poprzeczce niewielu pilotów jest w stanie dorównać. Otóż pora zweryfikować dane – dziewczyny, obie jesteście niezastąpione! I tylko dobór filmów w autokarze zupełnie nie trafił w moje gusta - poza ostatnim emitowanym w drodze powrotnej w porze dla nietoperzy - ale to umiejętności organizacyjnych pani Agacie nie ujmuje. Wszak do kina się razem nie wybieramy. A na kolejną wycieczkę? Jak najbardziej!
Transport
Autokar nie należał niestety do najbardziej komfortowych środków transportu, jakimi zdarzyło mi się podróżować. Nie należę do osób przesadnie wysokich i dobrze zbudowanych, ale nawet ja odczuwałam niewygody podróży, usiłując zmieścić kolana między siedzeniami (a przyznaję sobie prawo do narzekania, bo moja podróż zaczynała się kończyła w Gdańsku ;). Zdaję sobie sprawę, że całodobowa jazda w siedzącej pozycji zawsze jest uciążliwa, ale warto podkreślić, że znacznie lepsze były choćby oba autobusy, którymi dojeżdżaliśmy do Woszczyc i w drodze powrotnej - większe, o wygodniejszych siedziskach; niestety na czas najważniejszego objazdu pechowo trafił nam się egzemplarz nad wyraz ciasny.
Zakwaterowanie
Domyślam się, że Rainbow zostanie zarzucone skargami i reklamacjami od grona niezadowolonych osób, kierujących się zasadą "ja tego tak nie zostawię!". Ja do skarg i reklamacji powodów nie widzę, bo zdążyłam poznać specyfikę włoskiego stylu życia i zdaję sobie sprawę, że poranne otwarcie drzwi do stołówki z kilkuminutowym opóźnieniem nie jest wynikiem jakiejś szczególnej niechęci do przyjezdnych z dalekiej Polski, nie jest przejawem złośliwości menedżera restauracji, a tylko, no właśnie – włoskiego temperamentu, któremu obcy jest nerwowy pośpiech i którego bynajmniej nie pobudzają pełne oburzenia pokrzykiwania stłoczonej pod drzwiami grupy wygłodniałych gości. Dlatego i ja w tym miejscu przyjmę zasadę, że "tak tego nie zostawię" i postaram się pokrótce opisać pobyty w poszczególnych hotelach, z których usług Rainbow korzysta na trasie – tym bardziej, że w zdecydowanej większości są to stałe obiekty współpracujące z biurem.
I tak pierwszy nocleg przypada na terenie Austrii w miejscowości Vöcklabuck. Obiekt nosi dumną nazwę "Zum Auerhahn" (słownik podpowiada, że nocujemy "Pod Głuszcem"; ładnie :). Oprócz samego budynku hotelowego w skład Głuszca wchodzą też dwa niewielkie pensjonaty zlokalizowane kilkaset metrów dalej, więc zejście na śniadanie wiąże się w naszym przypadku z koniecznością przywdziania przeciwdeszczowych kurtek (bo leje niemiłosiernie) i wybrania się na kilkuminutowy spacer przez miasteczko. Ale te drobne niewygody rekompensowane są przez solidną ofertę śniadaniową, tak że nawet nadmierne upodobanie Austriaków do pieczywa z dużą ilością kminku łatwo się im wybacza. Co istotne dla osób nocujących poza głównym budynkiem – klucze są tu uniwersalne, otwierają nie tylko każdy pokój (sic!), ale i główne drzwi do willi-pensjonatu, bo najwyraźniej jest to obiekt w pełni samoobsługowy (co oznacza między innymi konieczność samodzielnego wnoszenia bagaży na drugie piętro, gdy trafi się nam mansardowy pokoik na poddaszu. Mnie się trafił, a jakże :)
O ile pierwszego dnia padający deszcz i zmęczenie podróżą nie zachęcały do podziwiania widoków i eksplorowania okolicy, to już drugi nocleg przypadł w miejscu bardzo dla oka przyjemnym. Hotel "Angelo" położony jest bowiem w iście anielskiej scenerii miejscowości Andalo u podnóża Alp. Ośnieżone górskie szczyty, świeże górskie powietrze, a do tego penne z sosem ragù na kolację. Jestem w niebie..
Następnego dnia przenosimy się do kolejnego hotelu. Obiekt nazywa się "Break Hotel & Motel" i usytuowany jest w mało ciekawej przemysłowej strefie w miejscowości Ospedaletto Lodigiano tuż przy autostradzie między Mediolanem a Piacenzą. O ile sama infrastruktura hotelowa nie budzi większych zastrzeżeń, budynek jest duży i przestronny, pokoje całkiem przyjemne, to unoszący się w okolicy fetor dobiegający z okolicznej farmy (gospodarstwa? a może zakładu produkującego nawozy organiczne?) skutecznie zniechęca do pobytu. Dokuczliwy zapach (baaardzo organiczny...) wdziera się do środka, uniemożliwiając choćby uchylenie okien w pokojach, a co gorsza hotelowa restauracja mieści się tuż przy otwieranych automatycznie drzwiach wejściowych, co sprawia, że "natura" wdziera się do środka każdą szczeliną, więc posiłki spożywamy w mało komfortowych warunkach.
Ale za to na kolację jest lasagne, więc nie narzekam.
I tak oto dochodzimy do ulubieńca, niekwestionowanego lidera księgi skarg i zażaleń niemal całej grupy. "Expo Novara" ponoć po raz pierwszy pojawia się w ofercie Rainbow, więc i opinii nie sposób o nim zebrać. A spędzimy tu aż cztery najbliższe noce, co może okazać się błogosławieństwem lub przekleństwem... Zamieszanie przy zakwaterowaniu skłania niestety ku tej drugiej ewentualności, bo kolejne osoby zgłaszają problemy i niedogodności – a to brak wody w łazience, a to brudny pokój pominięty najwyraźniej przy sprzątaniu, czy też pozostawiona przez poprzedniego klienta tajemnicza zawartość lodówki, której nie odważyłam się skontrolować i tylko poprosiłam o zmianę pokoju.
Kolacja łagodzi jednak początkowe napięcie. Penne w sosie pomidorowym, dokładka i uśmiech kucharza pozwalają myśleć, że będzie dobrze...
...przynajmniej do śniadania. Bo tutaj zaczynają się przygody, w których obliczu osoby z nadciśnieniem zapewne zmuszone były do podwojenia zwyczajowej dawki leków. Poranne posiłki w – jak by nie patrzeć – trzygwiazdkowym obiekcie, reklamującym się jako hotel biznesowy (naprawdę!) można opatrzyć hasłem "Nie mamy pańskiego masła i co nam pan zrobi?" Ano nic nie zrobi; może co najwyżej zbyć tę sytuację śmiechem lub z rezygnacją wzruszyć ramionami, gdyż wszelkie próby próśb, perswazji i negocjacji skutkować mogły reakcją odwetową hotelowej obsługi w postaci... braku herbaty następnego dnia. Albo przysługującej porcji dżemiku. Albo czegokolwiek. Jednego nie można załodze Expo zarzucić – śniadania nie były tu monotonne, o nie! Były nad wyraz zróżnicowane – każdego dnia brakowało innego składnika posiłku. Na szczęście dobrze zaopatrzony supermarket tuż przy hotelu ratował sytuację, dzięki czemu wspomagaliśmy się rano własnym prowiantem.
Sytuacja poprawiła się dopiero ostatniego dnia. Personel, chcąc niejako zatrzeć niedobre wrażenie, po raz kolejny zmienił zasady gry – rezygnując ze skromnych porcji podawanych w wydzielonej części sali na rzecz samodzielnej obsługi przy bufecie, co nie tylko usprawniło przebieg posiłku, ale i pozwoliło uniknąć dalszych napięć i nieprzyjemnych zadrażnień.
Tak oto skończyła się nasza czterodniowa przygoda z hotelem dla biznesmenów – przy niewątpliwej uldze dla każdej ze stron. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że Rainbow poważnie przeanalizuje zasadność dalszej współpracy z tym obiektem, a sama mogę tylko wyrazić życzenie, bym nigdy w przyszłości nie była zmuszona do załatwiania jakichkolwiek interesów z biznesmenami dobrowolnie korzystającymi z jego usług.
* mam swoją teorię na temat tego reglamentowanego masła – wyjątkowo aksamitne risotto milanese zaserwowane na kolację drugiego dnia pozwala przypuszczać, że cały zapas cennego produktu użyto do przyrządzenia ryżu z szafranem...
Ostatni hotel – wedle sugestii pilotki – niezależnie od opinii wyrażanych przez klientów w ankietach jest stałym i niezmiennym miejscem noclegowym z uwagi na swą lokalizację, podobnie zresztą jak pierwszy na terenie Austrii. Tu jednak nie ma powodów, by zgłaszać jakiekolwiek pretensje. Długi i dość męczący dojazd do Chiavenny tuż przy szwajcarskiej granicy rekompensowany jest całkiem przyjemną miejscówką pod nazwą "Aurora". Kelnerzy w nienagannych koszulach szybko i sprawnie serwują kolację i nawet jeśli po raz czwarty przychodzi nam mierzyć się z penne w sosie pomidorowym (bez dokładek niestety...), to kultura i standard obsługi stanowią miłą odmianę po naszych wcześniejszych przygodach. Z wolna zmierzamy do końca włoskiej wyprawy, więc na tę okoliczność raczymy się do kolacji pokaźnym kieliszkiem wybornego orzeźwiającego aperol spritz (o tak, na pewno niejeden raz wykorzystam ten przepis).
Wyżywienie
Biuro daje możliwość wykupienia pakietu obiadokolacji, z czego od lat nieodmiennie korzystam, wychodząc z założenia, że to niewielki wydatek jak na gwarancję zjedzenia aż siedmiu ciepłych posiłków wieczorną porą. Powodów jest kilka – nigdy nie jesteśmy pewni, w jakim miejscu położony jest hotel, w którym przyjdzie nam nocować danego dnia i czy jego lokalizacja pozwoli na stołowanie się w pobliskich lokalach, a czas wolny podczas zwiedzania lepiej wykorzystywać w bardziej efektywny sposób niż zamawianie obiadów. Ale najważniejszym czynnikiem przekonującym mnie do hotelowych kolacji jest makaron. Tak, to ja jestem tą osobą, która zawsze uśmiechała się do kelnerów po dokładki, wychodząc z założenia, że makaron zawsze jest dobry. Nawet jak jest niedobry...;). Pozdrawiam z tym miejscu przemiłego pana kucharza z hotelu Expo Novara (tak, to ten zły i niedobry hotel, gdzie nie dali masła), który nakładając mi kolejną porcję wyśmienitych farfalle z pesto, łamaną angielszczyzną wyznał, że lubi ludzi, którzy lubią jeść. Pasta i basta.
Początkowo z rozbawieniem, potem już tylko narastającym znużeniem słuchałam zwierzeń towarzyszy podróży, który utyskiwali na monotonię dań, kategorycznie stwierdzając, że nie mogą patrzeć na kolejne wariacje na temat makaronu, że przez najbliższy rok nie wezmą go do ust, a tak w ogóle to miejscowi powinni dostosować się do polskich zwyczajów i przyrządzić porządną zupę z równie porządnym schabowym. Naprawdę? Czyż nie po to odwiedzamy obce kraje, by zaznać odmiennej kultury – także tej kulinarnej? Czy tydzień spędzony z dala od polskiego stołu zrujnuje nasze żołądki, nawet gdy do śniadania zabraknie tego osławionego pomidora? Bądźmy otwarci na inne zwyczaje; obserwacja i zakosztowanie lokalnych smaczków to przecież także element naszej wycieczki, nawet jeśli nie został opisany w programie!
Gwoli sprawiedliwości – schabowy pojawił się jednego dnia na talerzach. Solidny schabowy w solidnej panierce jak tradycja każe. Było też risotto milanese. Dobre :)
A śniadania? Byliśmy we Włoszech, to i śniadania były po włosku :). Kto zna specyfikę tutejszych posiłków, nie powinien być zaskoczony. Tostowe pieczywo pośledniego gatunku, sucharki, rogaliki. Plaster sera i wędliny, dżem, masło w deficytowych ilościach. Czasem jogurt, płatki czy świeże bułki – ale to raczej wyjątek wzbogacający śniadaniową ofertę dla połechtania ego klienta i podrażnienia apetytów. Kawa – nierzadko rozcieńczona do tego stopnia, że przybierała wręcz homeopatyczne stężenia.
