Akropol ateński – sekrety świętej skały, która zmieniła świat

Akropol – co to jest?

Starożytne greckie miasta-państwa, czyli poleis często powstawały wokół wysoko położonych punktów, najlepiej wzgórz o stromych zboczach, które stanowiły dogodny punkt do obrony. Takie miejsca w języku greckim nazywa się akropol od akros lub akron oznaczających najwyższy punkt/krawędź, lub kraniec i polis, czyli miasta. Akropol fortyfikowano i przekształcano w cytadelę. Oprócz funkcji obronnych akropol pełnił również rolę rezydencji władcy i najwyższych elit, a także stawał się miejscem kultu i centrum życia kulturalnego i społecznego polis.

Nie tylko ateński akropol. Inne słynne akropole

Akropol ateński jest najsłynniejszym tego typu miejscem, ale zdecydowanie nie jedynym. Prawie każde greckie miasto-państwo posiadało swój akropol i wszystkie pełniły podobne funkcje. Oprócz Akropolu w Atenach znane akropole znajdują się w Argos znany jako Larisa; w Tebach, gdzie wznosi się Kadmea; w Koryncie z jego Akrokoryntem i Rodos z Akropolem w Lindos.

Warto pamiętać, że chociaż akropol wywodził się z Grecji kontynentalnej, to znane akropole znajdują się także w greckich koloniach np. w Pergamonie. W szerszym kontekście mianem akropoli określa się również miejsca, które pełniły podobne funkcje, ale należą do zupełnie odmiennych kręgów kulturowych. Mianem akropolu określa się również prekolumbijskie fortyfikacje, jak ta w La Blance w Gwatemali należąca do cywilizacji Majów.

Historia Akropolu w Atenach

Chociaż Akropol ateński kojarzony jest przede wszystkim w formie, jaką osiągnął w czasach tzw. złotego wieku Aten, jego historia jest w rzeczywistości dużo dłuższa i znacznie bardziej złożona. Historia samego osadnictwa na wzgórzu Akropolu sięga jeszcze odległej epoki neolitu. Przez następne tysiąclecia ateński Akropol był niemym świadkiem wielu historycznych wydarzeń i pełnił rozmaite funkcje. Wszystko to odcisnęło na starożytnych ruinach trwałe piętno, które można odnaleźć we współczesnym krajobrazie. Trzeba tylko wiedzieć, gdzie szukać.

Prehistoria i początki budownictwa na wzgórzu Akropolu

Ateńskie wzgórze stało się schronieniem dla człowieka już we wczesnym neolicie, czyli ok. 6 tys. lat p.n.e., ale najstarsze zachowane artefakty pochodzą z okresu środkowego neolitu. Pierwsza budowla o charakterze obronnym powstała w epoce brązu i był to pałac kultury mykeńskiej. W 1300 r. p.n.e. wzgórze zostało ufortyfikowane przez budowę potężnego muru cyklopowego o długości 760 metrów i wysokości do 10 metrów.

Pierwszy Akropol ateński powstał w epoce archaicznej. Między 570 a 550 r. p.n.e. powstała również pierwsza świątynia poświęcona Atenie. Nie wiadomo, czy świątynia ta była pierwszą budowlą sakralną poświęconą opiekuńczej bogini miasta na Akropolu ateńskim. Z pewnością wzgórze było już miejscem kultu bogini Ateny w czasach mykeńskich i mógł tam istnieć jakiś ołtarz lub święty teren. U progu V wieku p.n.e. świątynię rozebrano, by na jej miejsce postawić tzw. Starszy Partenon.

W drugiej połowie VI wieku p.n.e. powstała tzw. Stara Świątynia Ateny, ale budowla została zniszczona przez Persów w czasie wojen. W okresie archaicznym na Akropolu zbudowano również świątynię Zeusa.

Kiedy powstał „współczesny” Akropol i dlaczego akurat w tym miejscu?

Większość obiektów, które tworzą współczesny krajobraz Akropolu w Atenach powstały na rozkaz Peryklesa, wybitnego ateńskiego przywódcy, w V wieku p.n.e. Okres ten określa się mianem złotego wieku Aten lub wiekiem Peryklesa. Za budowę odpowiadali m.in. architekci Iktyn oraz Kallikrates, a także Fidiasz, słynny rzeźbiarz, malarz i architekt, którego posąg Zeusa w Olimpii zaliczany był do siedmiu cudów starożytnego świata. To właśnie wtedy powstał najsłynniejszy zabytek starożytnej Grecji, czyli Partenon, świątynia poświęcona Atenie Dziewicy, a także m.in. propyleje, świątynia Ateny Nike czy Erechtejon, kolejna świątynia poświęcona opiekunce polis.

Lokalizacja „współczesnego” Akropolu na tym samym wapiennym wzgórzu była oczywistą decyzją ze względu na świetne walory obronne tego miejsca oraz istniejące już struktury, które mogły służyć za fundamenty lub źródło budulca.

Jakie zmiany przechodził Akropol?

Pomimo utraty pozycji hegemona przez Ateny w epoce hellenistycznej (od 323 r. p.n.e. do 30 p.n.e.), Akropol wciąż pełnił ważną funkcję kulturalno-religijną w świecie greckim. Hellenistyczni władcy chętnie fundowali na nim nowe budowle i posągi. Czynił tak, chociażby Eumenes II z Pergamonu, który zbudował m.in. własny pomnik oraz stoę. Za ostatnie znaczące starożytne budowle, które powstały na wzgórzu Akropolu w Atenach uważa się rzymską świątynię Romy i Augusta zbudowaną w okresie julijsko-klaudyjskim (od 27 r. p.n.e. do 68 n.e.) oraz odeon (teatr) z II wieku n.e. Wiek później, w okresie najazdów germańskich ludów, rola Akropolu sprowadzała się do twierdzy.

W średniowieczu Akropol ateński znów zaczął pełnić funkcje religijne, lecz w zupełnie innej wierze. W okresie bizantyjskim Partenon został przekształcony w kościół św. Marii, a w czasach Księstwa Aten (od XIII wieku do XV wieku) pełnił funkcję katedry. Propyleje były wówczas częścią pałacu książęcego, a Erechtejon, który w czasach Bizancjum był kościołem Zbawiciela, przekształcono w rezydencję biskupią. Akropol odzyskał status centrum administracyjnego Aten. Wtedy też u szczytu wzgórza powstała wieża obronna zwana Wieżą Franków.

Po podboju Grecji przez Imperium Osmańskie w XV wieku meczety zastąpiły kościoły chrześcijańskie. Partenon został przekształcony w meczet, propyleje służyły jako garnizon armii tureckiej, a Erechtejon zamienił się w harem dowódcy twierdzy. W czasie wojny turecko-weneckiej w latach 1684–1699 Akropol ateński ponownie stał się twierdzą i dotkliwie ucierpiał podczas weneckiego oblężenia. Wówczas wybuchł proch strzelniczy składowany w Partenonie, powodując poważnie uszkodzenia tego jednego z najważniejszych zabytków kultury antycznej.

W czasie wojny o niepodległość Grecji w latach 1821-1829 Akropol był oblegany trzykrotnie. Po uzyskaniu niepodległości, Grecy postanowili usunąć większość elementów, które powstały na Akropolu po czasach antycznych, a więc z okresu bizantyjskiego, frankijskiego i osmańskiego. Miało to przywrócić najsłynniejszy zabytek starożytnej Grecji do jego pierwotnej, „oczyszczonej” formy. Podjęto także pierwszą próbę restauracji obiektu. W 1975 r. rozpoczęto profesjonalną, naukową konserwację i odbudowę Akropolu ateńskiego. Konserwacja obiektu trwa nieprzerwanie do dziś. Przez ten czas odnowiono, zrekonstruowano i poprawnie ułożono 2675 ton elementów architektonicznych.

Dlaczego Akropol jest tak ważny dla kultury europejskiej?

W drugiej połowie V wieku p.n.e. Ateny zajęły przodującą pozycję wśród innych miast-państw starożytnego greckiego świata. W tzw. okresie klasycznym Ateny były ośrodkiem sztuki, nauki i filozofii. Mieszkali i tworzyli tu twórcy teatru: Ajschylos, Arystofanes, Eurypides i Sofokles, założyciele zachodniej myśli filozoficznej: Sokrates, Platon i Arystoteles, ojcowie historiografii: Herodot, Tukidydes i Herodot oraz wybitni malarze, rzeźbiarze, architekci i rzemieślnicy: Fidiasz, Iktyn, Kallikrates czy Mnesikles.

Akropol ateński to nie tylko monumentalne budowle będące wybitnym arcydziełem architektury i sztuki starożytnej Grecji. To również symbol wpływów kulturalnych i politycznych ateńskiej cywilizacji na resztę kontynentu. Idee rozwijane w cieniu Akropolu – racjonalizm, humanizm, poszukiwanie prawdy i demokracja – stały się fundamentem europejskiej tradycji intelektualnej. Akropol jest bezpośrednio i namacalnie związany z wydarzeniami oraz ideami, które nigdy nie wyblakły w toku historii i jest uznawany za wspólne dziedzictwo kulturowe Europy, niezależnie od narodowości.

Na całym świecie architektura ważnych budynków użyteczności publicznej, jak sądy, parlamenty i muzea, była inspirowana zabytkami Akropolu. W 1984 r. Akropol ateński został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Plan akropolu ateńskiego. Co obejmuje teren akropolu w Atenach?

Stanowisko archeologiczne Akropol obejmuje współcześnie cały teren wzgórza i liczne pozostałości archeologiczne w pobliżu Akropolu. To nie tylko świątynie. W skład kompleksu wchodzą także posągi, teatry, np. Teatr Dionizosa, sanktuaria, kolumnady, a także skarbiec.

Akropol ateński strzeżony jest przez monumentalne wejście zwane propylejami. Na południe od wejścia znajduje się mała świątynia Ateny Nike. W centrum Akropolu znajduje się Partenon. Na wschód od wejścia i na północ od Partenonu znajduje się świątynia znana jako Erechtejon. Od strony południowej szczytu Akropolu, znajdują się pozostałości Teatru Dionizosa, a kilkaset metrów dalej mieści się częściowo zrekonstruowany Odeon Heroda Attyka. Między obiektami rozpościera się słynna kolumnada zwana Stoą Eumenesa. A to jeszcze nie wszystko.

Zwiedzanie Akropolu. Co zobaczyć? Najważniejsze zabytki

Niestety wiele elementów i budowli zachowało się jedynie szczątkowo. Dotyczy to chociażby Chaltoteki, po której zostały jedynie resztki fundamentów i posągu Ateny autorstwa Fidiasza. Główne pozostałości archeologiczne znajdują się w dobrym stanie, dzięki czemu już na pierwszy rzut oka możemy rozpoznać charakterystyczne elementy kompleksu i nabrać wyobrażenie o tym, jak Akropol ateński wyglądał w czasach świetności. Warto zawczasu zaznajomić się najważniejszymi zabytkami, by świadomie i wartościowo wykorzystać czas na zwiedzanie Akropolu.

Partenon – najsłynniejsza świątynia starożytnej Grecji

Partenon to jeden z najbardziej znanych zabytków starożytnej Grecji. Jest to również najsłynniejsza świątynia poświęcona Atenie. Potoczna nazwa świątyni wzięła się od przydomka Ateny – Partenos, czyli dziewica. Partenon jest uważany za najwspanialszy przykład greckiej architektury.

Budowę rozpoczęto w 447 r. p.n.e. i ostatecznie zakończono 432 r. p.n.e. Przez pewien okres Partenon odgrywał rolę nie tylko świątyni, ale również skarbca Związku Delisjkiego – sojuszu greckich poleis, którego Ateny były hegemonem.

Świątynia została wzniesiona z białego marmuru pentelickiego jako świątynia dorycka, lecz posiada także elementy w stylu jońskim. Partenon zbudowano na planie perypterosu, czyli świątyni otoczonej kolumnadą. Konstrukcja stanęła na stylobacie o wymiarach 69,50 × 30,88 m. Naos lub cella, najważniejsze pomieszczenie świątynne, składało się z dwóch części. Pierwsza, większa mieściła wysoki na prawie 13 metrów posąg Ateny Partenos, wykonany przez Fidiasza ze złota i kości słoniowej. W drugiej części zwanej opistodomos znajdował się skarbiec Związku Delijskiego. Partenon miał w sumie 46 kolumn zewnętrznych i 23 kolumny wewnętrzne.

Najbardziej charakterystyczną cechą architektury i dekoracji świątyni jest fryz joński biegnący wokół zewnętrznych ścian naos, a także frontony, gdzie znajdowały się masywne rzeźby. Według geografa z II wieku, Pauzaniasza, opowiadały one o narodzinach Ateny i jej walce z Posejdonem o kontrolę nad Atenami.

Erechtejon i słynne kariatydy

To jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Akropolu. Świątynia Erechtejon również powstała w drugiej połowie V wieku p.n.e., w wieku Peryklesa. Jej nazwa prawdopodobnie wywodzi się od Erechteusza, mitycznego założyciela Aten. Styl architektoniczny Erechtejonu jest wyraźnym odejściem od symetrycznego i głównie doryckiego stylu Partenonu. Świątynia została zbudowana w stylu typowo jońskim, a jej unikalny układ wynika m.in. ze znacznej różnicy wysokości między wschodnią i zachodnią częścią budynku.

Erechtejon pełnił bardzo ważną funkcję mitologiczną dla Ateńczyków. To właśnie tu Atena miała rywalizować z Posejdonem o patronat nad miastem. W świątyni znajdowało się sanktuarium Ateny i drzewo oliwne, które miało być darem od samej bogini. Znajduje się tu także mityczny grobowiec Erechteusza. Najbardziej charakterystycznym elementem Erechtejonu są tzw. kariatydy, czyli rzeźby przedstawiające postaci kobiet, które podtrzymują południowy portyk świątyni zwany Gankiem Kor. Nazwa kariatydy dosłownie oznacza „dziewice z Karyai” miasta położonego na Peloponezie.

Propyleje – monumentalne wejście na święte wzgórze

Propyleje pełniły funkcję bramy na ateński Akropol, służąc zarówno celom ceremonialnym, jak i praktycznym. Wśród obcych miały wzbudzać zachwyt i podziw dla potęgi polis, a wśród obywateli poczucie dumy. Propyleje miały stanowić symbol przejścia do świętego miejsca, jakim był Akropol. Ta monumentalna brama, została zaprojektowana przez Mnesiklesa, architekta odpowiedzialnego za budowę Erechtejonu. Podobnie jak Partenon i Erechtejon Propyleje stanowiły element ambitnej przebudowy Akropolu przez Peryklesa.

Budowa propylejów została wstrzymana przez wybuch wojny peloponeskiej i już nigdy nie została wznowiona. Mimo że nie zostały ukończone, propyleje wyróżniają się złożonością architektoniczną i innowacyjnością, łącząc elementy doryckie i jońskie.

Świątynia Ateny Nike

Świątynia Ateny Nike, czyli Ateny Zwycięskiej, to najmniejsza świątynia na Akropolu o wymiarach 8 metrów długości, 5,5 metra szerokości i 7 metrów wysokości. Dzieło architekta Kallikratesa posiada kolumny jedynie z tyłu i z przodu, tworząc układ amfiprostylu w stylu jońskim.

Świątynia Ateny Nike jest hołdem dla Ateny celebrowanej w roli triumfującej obrończyni miasta i świadectwem splecenia narracji Ateny z Nike, boginią zwycięstwa.

Najbardziej charakterystycznymi dekoracjami świątyni są fryzy, które przedstawiają sceny z mitologii greckiej i bitew, a także parapet z płaskorzeźbami Ateny i Nike, z których najsłynniejsza przedstawia Nike rozwiązującą sandał.

Teatr Dionizosa

Pierwotna konstrukcja teatru powstała już w VI wieku p.n.e. jako część sanktuarium Dionizosa, boga winorośli, wina, dzikiej natury i płodności. Odbywały się na nim przedstawienia tragedii dramatycznych oraz komedii w ramach Dionizji, święta na część Dionizosa.

Teatr osiągnął pełny rozkwit architektoniczny w IV wieku p.n.e. za czasów Likurga. Drewnianą konstrukcję zastąpiono wówczas kamienną i znacznie rozbudowano. Obiekt był modernizowany w czasach hellenistycznych oraz w czasach rzymskich, kiedy przeszedł gruntowną przebudowę i został dostosowany do walk gladiatorów. Pod koniec V wieku teatr został ostatecznie opuszczony i popadł w ruinę.

Teatr Dionizosa był jednym najważniejszych teatrów w starożytnej Grecji i stanowił wzór architektoniczny dla wszystkich późniejszych konstrukcji. Swoje sztuki wystawiali w nim m.in. Ajschylos, Sofokles, Eurypides i Arystofanes.

Odeon Heroda Attyka

Zwany również Herodionem został zbudowany w II wieku przez ateńskiego retora i rzymskiego senatora Heroda Attyka jako upamiętnienie jego zmarłej żony Aspazji Annii Regilli. Był to jeden z największych i najważniejszych teatrów w świecie grecko-rzymskim.

Widownia zdolna była pomieścić ok. 5 tysięcy widzów, a budynek usytuowany naprzeciw widowni, czyli skene, miał szerokość 35 metrów i trzy kondygnacje. Całość, dla lepszej akustyki, przykrywał dach z drzewa cedrowego. Tatr uległ zniszczeniu w III wieku w czasie najazdu Herulów i pozostawał w ruinie aż do lat 50. XX w., kiedy został odrestaurowany przy użyciu oryginalnego marmuru pantelickiego.

Inne atrakcje ateńskiego Akropolu

Akropol ateński słynie przede wszystkim z takich zabytków, jak Partenon, Erechtejon, propyleje czy Świątynia Ateny Nike, lecz na cały kompleks składa się znacznie więcej elementów. Wiele z nich zachowało się do naszych czasów jedynie w formie szczątkowej, jako pojedyncze znaleziska archeologiczne lub jako wzmianki w źródłach pisanych. Wciąż jednak stanowią one ważną część dziejów Akropolu. Mniej znane zabytki obejmują zarówno elementy, które powstały przed wiekiem Peryklesa, jak i te z czasów helleńskich i rzymskich.

Ruiny starszych świątyń

W czasach archaicznych centralnym punktem Akropolu była Stara Świątynia Ateny. Wzniesiono ją w drugiej połowie VI wieku p.n.e. w stylu doryckim, a do budowy użyto wapienia. Istnienie archaicznej świątyni Ateny od dawna przypuszczano na podstawie źródeł pisanych, aż do odkrycia solidnych fundamentów budynku między Erechtejonem a Partenonem. Stara Świątynia pozostawała głównym miejscem kultu Ateny aż do jej zniszczenia przez Persów w czasie wojen perskich.

Po południowej stronie świątyni znajduje się Sanktuarium Zeusa Polieusa zbudowane ok. około 500 r. p.n.e. Żaden z jego fundamentów nie został odkryty, a jego trapezoidalny plan i wiele wejść zostało wyrzeźbionych w skałach na Akropolu. Uważa się, że we wschodniej części sanktuarium trzymano woły na coroczną ofiarę dla Zeusa.

Zanim powstał właściwy Partenon, na jego miejscu znajdowały się dwie świątynie. Najpierw miejsce przypadło świątyni zwanej Hekatompedonem, co dosłownie oznacza „100 stóp długości”. Świątynia została zbudowana w latach 570–550 p.n.e. z wapienia, lecz została zburzona po zwycięstwie nad Persami w bitwie pod Maratonem. Na jej fundamentach zaczęto budować kolejną świątynię zwaną Starym Partenonem. Budowy nie ukończono, gdyż Persowie zniszczyli ją wraz ze Starą Świątynią Ateny.

Areopag

Po wejściu na Akropol ateński warto zatrzymać się i nasycić oczy panoramicznym widokiem na okolicę. Patrząc w kierunku północno-zachodnim dostrzeżemy dość sporą formację skalną – to Areopag, a właściwie Areios Pagos, czyli Wzgórze Aresa. Według mitologii bóg wojny Ares miał być sądzony przez innych bogów na Areopagu za morderstwo syna Posejdona, Halirrotiosa

W epoce klasycznej na Aeropagu odbywały się zebrania rady rządzącej Atenami o tej samej nazwie. Uprawnienia Areopagu zmieniały się wraz z czasem, zaczynając od utrzymywania początku i stabilności w Atenach po ograniczenie funkcji do władzy sądowniczej i religijnej. Według niektórych źródeł Areopag pełnił funkcję polityczną aż do V w., a wczasach bizantyjskich na wzgórzu wybudowano kościół i klasztor.

Sanktuarium Asklepiosa

W pobliżu Teatru Dionizosa znajdują się pozostałości sanktuarium poświęconego Asklepiosowi, herosowi i bogowi sztuki lekarskiej. Tzw. Asklepieje pełniły funkcję nie tylko świątyń, ale przede wszystkim szpitali i uzdrowisk.

Asklepiejon na Akropolu powstał pod koniec V wieku p.n.e. podczas wojny peloponeskiej. Był to złożony kompleks składający się z trzech głównych części – świątyni i ołtarza, a także dwóch galerii: doryckiej, która służyła jak katagogion, przestrzeń, w której odwiedzający szukający pacjenci spędzali noc w nadziei na uzdrowienie przez boga, oraz jońskiej, która służyła jako jadalnia i nocleg dla kapłanów Asklepiosa oraz ich gości.

Charakterystyczną cechą uprawianej w sanktuarium Asklepiosa medycyny było holistyczne podejście do leczenia. Kładziono nacisk na opiekę nad stanem psychicznym i emocjonalnym pacjenta, by aktywować naturalne zdolności regeneracyjne organizmu. Asklepieje budowano w starannie dobranych miejscach i zawsze w określony sposób, który sprzyjał leczniczej aurze.

Stoa Eumenesa

Stoa była hellenistyczną kolumnadą zbudowaną na południowym zboczu Akropolu w Atenach pomiędzy Teatrem Dionizosa a Odeonem Heroda Attyka. Galerię podarował miastu król Pergamonu, Eumenes II Soter. Według rzymskiego architekta, Witruwiusza, stoę wznoszono specjalnie w pobliżu teatrów i odeonów, by zapewnić widzom schronienie w czasie niesprzyjających warunków atmosferycznych.

Stoa Eumenesa była dwukondygnacyjna, miała 163 metrów długości i 17,65 metrów szerokości. Fasadę parteru tworzyła kolumnada z 64 kolumnami doryckimi, podczas gdy wzdłuż osi podłużnej budynku znajdował się drugi szereg 32 kolumn w stylu jońskim. Galeria była w użyciu do III wieku, kiedy została zniszczona, a pozyskany z niej budulec wykorzystano do budowy murów miejskich.

Muzeum Akropolu – co można w nim zobaczyć?

U podnóża Akropolu znajduje się nowe Muzeum Akropolu (w XIX wieku powstało pierwsze muzeum archeologiczne w historii miasta, zwane Starym Muzeum Akropolu), bez którego odwiedzenia wycieczki na Akropol nie można uznać za pełną. W muzeum znajduje się ponad 4000 artefaktów, które zostały znalezione na obszarze stanowiska archeologicznego. Szeroka gama eksponatów obejmuje posągi, ceramikę, biżuterię i wiele elementów architektonicznych. Znaleziska datuje się od epoki brązu przez epokę klasyczną po czasy rzymskie i Bizancjum.

Najcenniejsze eksponaty w Muzeum Akropolu

Wśród najważniejszych eksponatów w Muzeum Akropolu znajdują się m.in. pięć kariatyd z Erechtejonu – rzeźby kobiecych postaci pełniących funkcję kolumn, podtrzymujących dach południowego portyku świątyni zwanego Gankiem Kor.

Perłą muzeum są fragmenty dekoracji Partenonu, a zwłaszcza rzeźby z frontonów świątyni, ukazujące narodziny Ateny i walkę Ateny z Posejdonem o patronat nad Attyką, 160-metrowy fryz przedstawiający procesję panatenajską oraz metopy ilustrujące sceny z bitew oraz wydarzenia z greckiej mitologii.

Oprócz eksponatów z epoki klasycznej ogromną wartość przedstawiają artefakty z epoki archaicznej np. fragmenty fryzów i frontony ze Starej Świątyni Ateny i Hekatompedonu, a także Moschofors – rzeźba przedstawiająca młodzieńca niosącego na ramionach cielę na ofiarę.

Zaginione skarby Akropolu i międzynarodowe spory

Nie wszystkie eksponaty znalezione na Akropolu ateńskim prezentowane są w Muzeum Akropolu. Część ocalałych rzeźb z Partenonu znajduje się w Luwrze, Narodowym Muzeum Danii i Kunsthistoriches Museum we Wiednium, ale przede wszystkim w Muzeum Brytyjskim w Londynie. W latach 1799-1802 Thomas Bruce 7. hrabia Elgin usunął rzeźby z Partenonu i wysłał je do Anglii. Nieostrożny rabunek poskutkował dalszą dewastacją słynnej świątyni.

Greckie władze formalnie zwróciły się do rządu Wielkiej Brytanii i władz Muzeum Brytyjskiego z żądaniem zwrotu artefaktów z Akropolu ateńskiego, lecz spotkały się z odmową. Władze brytyjskie wykluczają zwrot eksponatów, twierdząc, że zostały one nabyte zgodnie z prawem. Spór o tzw. marmury Elgina wciąż pozostaje nierozstrzygnięty i jest tematem dyskusji.

Akropol – ciekawostki. Mniej znane fakty o najsłynniejszym zabytku Starożytnej Grecji

Akropol ateński skrywa wiele fascynujących historii i niespodzianek, które często umykają uwadze zwiedzających. Poza monumentalnymi świątyniami i słynnymi rzeźbami miejsce to pełne jest ciekawych anegdot, nietypowych rozwiązań architektonicznych i zaskakujących powiązań ze współczesnością. Oto kilka mniej znanych faktów o najsłynniejszym zabytku starożytnej Grecji.

• Niemiecka wizja Akropolu ateńskiego. Za pierwszą odbudowę Akropolu, która miała miejsce jeszcze w XIX wieku, odpowiadał niemiecki architekt neoklasycystyczny Leo von Klenze. Wiele decyzji architektonicznych okazało się jednak błędnych pod względem archeologicznym i historycznym. Błędy zostały poprawione w trakcie naukowej renowacji rozpoczętej w latach 70. XX wieku.

• Precyzyjna rekonstrukcja. Aktualny program restauracyjny opiera się na metodologii anastylosis, co oznacza rekonstrukcję wyłącznie z oryginalnych materiałów kamiennych. Każdy element jest katalogowany, skanowany w 3D i umieszczany w dokładnie tym miejscu, w którym znajdował się w starożytności. Do tej pory odnowiono, zrekonstruowano i poprawnie ułożono 2675 ton elementów architektonicznych.

• Ponadczasowa akustyka. Odeon Heroda Attyka wciąż służy pierwotnemu celowi. W latach 50. XX wieku obiekt został odrestaurowany przy użyciu marmuru pantelickiego i od tego czasu odbywają się w nim koncerty i spektakle w ramach corocznego Festiwalu Ateńskiego. W Odeonie występowali m.in. Luciano Pavarotti, Plácido Domingo, Maria Callas i Frank Sinatra.

• Partenon symbolem UNESCO. Akropol ateński znajduje się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO, a sam Partenon widnieje również na fladze UNESCO. Najsłynniejsza świątynia starożytnej Grecji jest symbolem organizacji, której celem jest promowanie współpracy międzynarodowej w dziedzinach edukacji, nauki i kultury.

• Kontynuacja starożytnej tradycji. Najwyższy Sąd Cywilny i Karny Grecji nosi nazwę Areios Pagos na część skalnego wzgórza, na którym już od czasów mitologicznych miały odbywać się sądy.

• Darmowe zwiedzanie Akropolu. Akropol ateński można zwiedzać za darmo w kilku terminach w roku: 6 marca – rocznica śmierci Meliny Mercouri, greckiej piosenkarki, aktorki i minister kultury Grecji, 18 kwietnia – w Międzynarodowy Dzień Zabytków, ostatni weekend września – Europejskie Dni Dziedzictwa oraz pierwsze niedziele miesiąca od 1 listopada do 31 marca.

Dlaczego warto zobaczyć Akropol na własne oczy?

Są na świecie miejsca, które robią ogromne wrażenie na zdjęciach i pocztówkach, ale nawet najlepszy kadr nie będzie w stanie oddać ich monumentalności, zachwycających detali, piękna czy klimatu. Do tych miejsc należy Akropol w Atenach, który trzeba zobaczyć, poczuć i przeżyć na własne oczy.

Tylko spacerując w greckim słońcu między starożytnymi ruinami, można w pełni poczuć i zrozumieć atmosferę tego miejsca i zmysłami przenieść się w czasie do okresu świetności Akropolu. Zwiedzić Akropol, to stąpać po śladach cywilizacji, która miała fundamentalny wpływ na rozwój kultury zachodniej – filozofii, architektury, polityki i sztuki.

Akropol jest nie tylko zabytkiem. To także najlepszy taras widokowy w Atenach! Ze wzgórza roztacza się spektakularny widok na panoramę stolicy Grecji. Widok zachwyca zwłaszcza o zachodzie słońca.

Zwiedzanie Akropolu pozwala zrozumieć samą Grecję – jej estetykę, kulturę, historię oraz ducha. To świetny punkt wyjścia do dalszej eksploracji zarówno Aten, jak i całego kraju.

Akropol i inne zabytki Starożytnej Grecji odkryjesz z Rainbow!

Czy marzysz o tym, by stanąć tam, gdzie Sokrates prowadził swoje filozoficzne dysputy, a Perykles budował fundamenty demokracji? Akropol czeka, by opowiedzieć Ci swoją nieśmiertelną historię!

Spacerując między kolumnami Partenonu, poczujesz na własnej skórze, jak to jest dotknąć kamieni, które widziały narodziny zachodniej cywilizacji. Nasze wycieczki objazdowe po Grecji zabiorą Cię w intensywną podróż przez tysiąclecia – od mykeńskich pałaców w Knossos, przez legendarną Olimpię, gdzie rozpalano pierwszy olimpijski znicz, aż po Delfy, gdzie Pytia przepowiadała losy królów i wodzów. Każdy dzień to nowy zabytek i opowieść o miejscach, które ukształtowały nasz świat.

Wraz z naszymi przewodnikami odkryjesz, dlaczego kariatydy Erechtejonu do dziś intrygują architektów, jak starożytni Grecy tworzyli iluzje optyczne w architekturze Partenonu i jakie sekrety skrywają freski minojskie na Krecie. To prawdziwa uczta dla miłośników historii i kultury antycznej.

A jeśli wolisz odpoczynek na greckich plażach, nasze wakacje w Grecji pozwolą Ci zrelaksować się przy lazurowym morzu na Mykonos, Santorini czy Krecie. A gdy zechcesz na chwilę oderwać się od plaży, będziesz mógł dołączyć do fakultatywnych wycieczek, by zobaczyć Akropol i inne skarby greckiej historii.

Grecja to kolebka Europy, która wciąż żyje i fascynuje. Przekonaj się o tym na własne oczy z Rainbow!