Malta: położenie, klimat, obyczaje – co warto wiedzieć przed podróżą

Malta – informacje ogólne

Malta to jeden z najmniejszych krajów europejskich. Zajmuje zaledwie 316 km2 – tyle wynosi łączna powierzchnia wszystkich wysp wchodzących w skład Archipelagu Maltańskiego. Największa i najgęściej zaludniona jest wyspa Malta, kolejne pod względem wielkości są wyspy Gozo i Comino. Atrakcją wyspy Manoela, jest XVIII-wieczny fort i przystań dla jachtów. Pozostałe wyspy archipelagu nie są zamieszkane. Mimo niewielkiej powierzchni, Malta ma bardzo wiele do zaoferowania. Znajdują się tam laguny z krystalicznie czystą wodą, malownicze klify i groty skalne, przepiękne rafy koralowe i setki zabytkowych budowli – najstarsze z nich pochodzą z czwartego tysiąclecia przed naszą erą.

Praktyczne informacje przed wyjazdem na Maltę

Na Malcie, podobnie jak w Wielkiej Brytanii, obowiązuje ruch lewostronny. Obowiązującą od 2008 roku walutą jest euro. Na wyspie nie ma problemów z płatnością kartą czy dostępem do bankomatów, niemniej, zawsze warto mieć przy sobie trochę gotówki na drobne wydatki i czy zakup pamiątek. Językiem urzędowym na Malcie jest maltański i angielski, dlatego nie ma większych problemów z porozumieniem się z mieszkańcami wyspy. Malta od 2007 roku jest państwem członkowskim Unii Europejskiej więc do wjazdu na jej teren nie potrzeba wizy, wystarczy aktualny paszport lub dowód osobisty. Podobnie jak ruch lewostronny, tak i gniazdka elektryczne są typu angielskiego więc warto zaopatrzyć się w tzw. przejściówkę.  

Położenie geograficzne Malty

Archipelag Maltański jest położony 81 km na południe od Sycylii, co czyni Maltę najbardziej wysuniętym na południe krajem Europy. Główną wyspą Archipelagu jest Malta – stanowi 78% jego całkowitej powierzchni, druga pod względem wielkości jest Gozo (21% całkowitej powierzchni). Pozostały 1% zajmuje wyspa Comino i niewielkie mikrowysepki. Wyspy Maltańskie charakteryzują się dość zróżnicowaną linią brzegową – urozmaicają ją liczne półwyspy, zatoki, laguny i podwodne groty. Na powierzchni dominują obszary równinne i pagórkowate. Wyższe wzgórza występują jedynie w południowej części wysp Gozo i Malta. Najwyższy szczyt kraju Ta’Dmejrek wznosi się zaledwie na 253 metrów n.p.m. Mimo nizinnego krajobrazu wyspy, wybrzeże Malty w głównej mierze jest skaliste, a plaże i sztuczne nadbrzeża stanowią zaledwie 5% całkowitej powierzchni. Nie przeszkadza to jednak w wypoczynku nad wodą – pływać można bowiem w lagunach z krystalicznie czystą wodą. Jedna z najsłynniejszych (Blue Lagoon) znajduje się w pobliżu wyspy Comino. Na Malcie nie występują żadne stałe rzeki. Wśród klifów i wzgórz na głównej wyspie można się natknąć jedynie na rzeki okresowe. Woda pozyskiwana jest głównie ze złóż podziemnych i odsalanej wody morskiej.

Klimat i pogoda na Malcie

Malta jest jednym z najcieplejszych krajów europejskich. Latem jest tam bardzo ciepło (temperatury dzienne utrzymują się w okolicach 30°C), zimą temperatury nie spadają raczej poniżej 15°C (najzimniejszym miesiącem na Malcie jest styczeń, średnia temperatura dzienna to 16°C). Klimat na Malcie jest stabilny, więc nie należy obawiać się nagłych załamań pogody. Nieliczne opady występują w okresie od listopada do lutego. Latem prawdopodobieństwo deszczu jest niemal zerowe.

Fauna i flora

Malta jest jedynym krajem w Europie, gdzie przez cały rok jest zielono. Nie ma tam jednak naturalnych lasów, ponieważ większość drzew została wycięta przez ludzi. Obecnie wyspy archipelagu porasta przede wszystkim śródziemnomorska makia, rosną tam także drzewa oliwne, migdałowce, akacje, lawenda, a także liczne sukulenty. W sadach uprawiane są zaś cytrusy, granaty i oliwki.
Dzikie zwierzęta na Malcie nie są zbyt liczne. Żyją tam jedynie niewielkie gryzonie, jaszczurki i różne gatunki ptaków. Znacznie bardziej urozmaicona jest fauna podwodna. U wybrzeży Malty znajduje się wiele raf koralowych, które są schronieniem dla wielu gatunków ryb, skorupiaków i ośmiornic. Można tam także spotkać koniki morskie i delfiny.

Ludność zamieszkująca Maltę

Społeczeństwo Malty jest bardzo jednolite, jego zdecydowaną większość (93%) stanowią Maltańczycy. Oprócz nich na Malcie żyją także Brytyjczycy (2%) i Włosi. Ludność koncentruje się przede wszystkim w miastach. Na obszarach zurbanizowanych żyje 92% wszystkich mieszkańców. Najgęściej zaludnione są miasta położone we wschodniej części głównej wyspy, należy do nich także stolica Malty – Valletta.

Obyczaje Maltańczyków

Maltańczycy są z reguły bardzo religijni, ale jednocześnie bardzo przesądni. Intensywne kolory maltańskich łodzi mają za zadanie uchronić je od złego, podobnie jest w przypadku czerwonych frędzli przy końskiej uprzęży. Efektem przesądu są także zegary malowane na wieżach kościelnych – każdy z nich wskazuje inny czas, by wprowadzić w błąd diabla.
Cały rok, między godziną 13:00 a 16:00 na Malcie obowiązuje sjesta. Większość sklepów, placówek publicznych i restauracji jest wówczas zamknięta. Wieczorem miasta przeobrażają się jednak w istny raj dla imprezowiczów.

Religia panująca na Malcie

Maltańczycy to w większości chrześcijanie – stanowią oni 97% całego społeczeństwa. Mieszkańcy wyspy słyną ze swojej religijności. W 2015 r. aż 40% mieszkańców deklarowało uczestnictwo w niedzielnej mszy. Pozostałe 3% to głównie osoby niewierzące (2,5% mieszkańców to zdeklarowani ateiści) oraz nieliczni wyznawcy innych religii.

Kuchnia i tradycyjne dania maltańskie

Przed wyjazdem na Maltę warto dowiedzieć się nieco więcej o tym, czego warto spróbować podczas pobytu na wyspie. Na początek trzeba podkreślić, że na kształt maltańskiej kuchni ogromne wpływy miały tradycyjne dania włoskie oraz brytyjskie. Tak więc, specjały, które są sztandarowymi daniami na wyspie to pomieszanie różnych smaków. Jedną z tradycyjnych tamtejszych potraw jest danie z królika - Fenek, czyli mięso marynowane w winie, następnie pieczone lub smażone i podawane z dużą ilością sosu. Fasolowa bigilla to kolejny maltański przysmak związany z kuchnią regionalną. Sos z białej fasoli, z dużą ilością świeżych ziół, w którym moczy się pieczywo lub precle. Ftira, czyli sycąca kanapka w formie okrągłego chlebka, z tuńczykiem, pomidorem, kaparami oraz oliwkami na pomidorowym sosie to danie serwowane w barach, ale spotkamy je również w restauracjach.

Podobnie jak we Włoszech, na Malcie również zjemy przepyszne makarony, pizze, zapiekanki oraz słodkie desery i napijemy się dobrego wina. Podczas pobytu na wyspie warto spróbować również kuchni ulicznej. Pastizzi – francuskie ciasto wyglądem przypominającego nasze pierogi lub włoskie Calzone, wypełnione farszem na bazie sera ricotta, to jedno z popularniejszych dań, które można zjeść „na szybko”, w drodze do pracy czy na uczelnię.

Historia Malty

Na Malcie narodziła się jedna z najstarszych cywilizacji basenu Morza Śródziemnego. Megalityczne świątynie maltańskie są starsze nawet od piramid egipskich, powstały najprawdopodobniej ok. 3500 r. p.n.e. Wiele znalezisk archeologicznych pochodzi jednak z jeszcze bardziej zamierzchłych czasów.

Po tym, jak ok. 2500 r. p.n.e. cywilizacja maltańska gwałtownie się załamała, wyspa przechodziła z rąk do rąk (swoje kolonie mieli tam m.in. Fenicjanie i Kartagińczycy), aż w I w. p.n.e. kontrolę nad nią przejęli Rzymianie. Po rozpadzie Imperium w 476 r. n.e. Malta znalazła się w granicach Bizancjum. W IX w. wyspę podbili Arabowie, ale nie utrzymali się na niej zbyt długo, bo już w 1090 r. wyparli ich Normanowie. Po tym wydarzeniu Malta stała się częścią Księstwa Sycylijskiego.

W 1530 r. Malta została przekazana zakonowi Joannitów (późniejsi Kawalerowie Maltańscy) – wyspę nadał im w lenno cesarz Karol V Luksemburski. Niespełna 40 lat później Maltę usiłowali zdobyć Turcy, ale Joannitom udało się odeprzeć oblężenie. Zakon utrzymał się na wyspie aż do 1798 r., kiedy kierujący się do Egiptu Napoleon Bonaparte narzucił mieszkańcom rządy francuskie. Po jego klęsce, na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego, Malta stała się kolonią brytyjską. W czasie II Wojny Światowej wyspa była intensywnie bombardowana i oblegana przez państwa Osi. Naloty zakończyły się w 1943 r., ale Malta poniosła w ich wyniku duże straty. Po zakończeniu wojny Malta złączyła się Unią Personalną z Wielką Brytanią (oficjalną głową państwa była Elżbieta II). W 1974 r. unia została jednak zerwana, a Malta stała się samodzielną republiką. W 2004 r. wyspa dołączyła do Unii Europejskiej, a od 2008 r. obowiązuje tam euro.

Aktywny wypoczynek i atrakcje na Malcie

Malta to wymarzone miejsce do nurkowania. Woda wokół wysp jest krystalicznie czysta, a na dnie morza znajduje się wiele zatopionych wraków statków. Na Malcie spodoba się także wielbicielom wszystkich sportów wodnych. Można tam pływać, żeglować, surfować i jeździć na nartach wodnych. Plaże koncentrują się w północnej części głównej wyspy oraz na wyspie Gozo, największą popularnością cieszą się te w zatoce Mellieha Bay i Golden Bay. W miejscach, gdzie występują klify, można natomiast pływać łodzią wśród nadmorskich grot i mostów skalnych. Niestety słynne lazurowe okno rozpadło się na skutek erozji, ale wybrzeże Malty obfituje w wiele innych, równie spektakularnych formacji skalnych. Malta przyciąga również wiele osób zainteresowanych historią i sztuką. Na wyspie o powierzchni zbliżonej do Krakowa znajduje się ponad 300 zabytkowych kościołów, są to przede wszystkim budowle barokowe. Z tego okresu pochodzi też obraz „Ścięcie św. Jana” – jeden z największych skarbów Malty, eksponowany w katedrze w Valletcie. Namalował go Michelangelo Caravaggio, gdy ukrywał się na Malcie po ucieczce z Rzymskiego więzienia. Poza kościołami na Malcie można podziwiać wiele innych historycznych budowli: pałace, warowne fortyfikacje, akwedukty oraz liczne zabytki starożytne i prehistoryczne.