Sri Lanka – co warto wiedzieć przed wyjazdem?

Historia

Szacuje się, że cywilizacja na Sri Lance zaczęła rozwijać się ok. VI wieku p.n.e. - podbili ją wówczas Indusi pod wodzą Sinhali. Władca założył syngaleskie państwo ze stolicą w Anuradhapurze, które rozwijało się od II wieku p.n.e. do XII wieku n.e. Cywilizacja syngaleska została zepchnięta na południe wyspy przez najazdy Tamilów. Od 1505 roku wybrzeża wyspy były stopniowo opanowywane przez portugalskich kolonizatorów. W latach 1638-1658, Portugalczyków wyparli jednak z wyspy Holendrzy, którzy panowali nad nią aż do 1796 roku, kiedy to kontrolę nad Cejlonem przejęła Wielka Brytania. Brytyjczycy pokonali ostatniego lokalnego króla i w 1815 roku utworzyli Cejlon Brytyjski. Wprowadzili gospodarkę kolonialną, która opierała się głównie na plantacjach herbaty, palmy kokosowej i kauczuku. Ograniczoną autonomię Sri Lanka uzyskała w 1931 roku, natomiast pełną niepodległość dopiero w roku 1948.

Początkowo niepodległym krajem rządziła prawicowa Zjednoczona Partia Narodowa. Jej pozycja osłabiła się jednak w latach 50. w związku z rosnącym poparciem dla lewicowej Partii Wolności Sri Lanki. Jej lider, Solomon Bandaranaike, zwolennik nacjonalizacji gospodarki, został premierem w 1956 roku; zginął tragicznie w wyniku zamachu zorganizowanego przez fanatycznego mnicha. Władzę po nim przejęła żona, Sirimavo Bandaranaike. W latach 1983 do 2009 na Sri Lance trwała wojna domowa z Tamilami (wojska separatystów nazywano Tamilskimi Tygrysami); mniejszość domagała się utworzenia własnego państwa. Obecnie sytuacja w kraju jest już jednak stabilna.

Geografia

Sri Lanka jest w większości krajem nizinnym. Płaskie niziny zajmują aż 80% powierzchni Cejlonu – pokrywają całą północną część wyspy, obszary nadbrzeżne, a także wschodnie i zachodnie rejony kraju. Wnętrze Cejlonu pokrywa Płaskowyż Centralny, który wznosi się mniej więcej na 1500 metrów n.p.m. Ruchy skorupy ziemskiej naruszyły jego jednolitą budowę i doprowadziły do powstania głębokich dolin.
Góry zajmują na Sri Lance niewielki obszar; najwyższe występują na południu kraju. Najwyższy szczyt Cejlonu to Pidurutalagala – osiąga on wysokość 2524 metrów n.p.m. Drugi pod względem wysokości jest Szczyt Adama – wznosi się on 2243 metrów n.p.m. Południowo-zachodni obszar wyspy to rejon występowania gór będących przedłużeniem łańcucha Rakwan.
Linia brzegowa Sri Lanki jest stosunkowo wyrównana i słabo urozmaicona, szczególnie na południu. Na północy występuje kilka głębszych zatok. Wybrzeża Cejlonu są wąskie i zwykle piaszczyste; od otwartego oceanu oddzielają je liczne rafy koralowe, tworzące płytkie laguny. W zatoce Mannar mieści się Most Adama, czyli łańcuch raf i piaszczystych wysp, który pełni rolę naturalnego pomostu między Cejlonem a Indiami. Sieć rzeczna Sri Lanki jest gęsta; mają na to wpływ obfite opady – rzeki są krótkie, stałe i pełne progów oraz wodospadów, co skutecznie uniemożliwia żeglugę. Ich ujścia są silnie zabagnione. Główna rzeka kraju to Mahaweli.

Fauna i Flora

Pierwotnie fauna Cejlonu była niezwykle bogata; sprzyjał temu ciepły i wilgotny klimat. Obecnie zaledwie 1/3 kraju pokrywają lasy. Północ wyspy porasta suchy las monsunowy – w porze suchej jego drzewa tracą liście. Na południu przeważają wilgotne lasy równikowe. Wśród drzew charakterystycznych dla tamtego rejonu warto wymienić drzewa chlebowe, sandałowce, hebanowce oraz drzewiaste paprocie. Oprócz tego na północy i wschodzie Sri Lanki krajobraz urozmaicają trawiaste sawanny. Na wybrzeżu i przy ujściach rzek rosną lasy namorzynowe i inna roślinność namorzynowa; w niektórych miejscach można się natknąć na urokliwe palmy kokosowe.
Świat zwierząt jest bardzo urozmaicony. Największym ssakiem na całej Sri Lance jest słoń indyjski; w stanie dzikim występuje on do wysokości 2000 metrów n.p.m. W lasach Cejlonu żyją niedźwiedzie wargacze, jelenie, kanczyle indyjskie, dzikie bawoły, lamparty i wiele gatunków zwierząt kotowatych. Lasy i sawanny zamieszkują także rozmaite gatunki małp, między innymi endemiczny makak manga, langur białobrody oraz hulman. Sri Lankę upodobał sobie największy znany gatunek owadożernego nietoperza, czyli rudawka wielka. Na Cejlonie można zaobserwować liczne gatunki ptaków, w tym sowę bosonogą. W rzekach żyją zaś krokodyle, w tym krokodyl błotny i krokodyl różańcowy.


Ze względu na bogactwo charakterystycznej flory i fauny oraz występowanie setek endemicznych gatunków znaczna część Sri Lanki pozostaje objęta szczególną ochroną. Do 2016 roku na Cejlonie wydzielono ponad 550 obszarów chronionych, w tym 17 parków narodowych, 56 sanktuariów dzikiej przyrody i 397 rezerwatów leśnych. Las Singharia został nawet wpisany – jako jedno z 7 miejsc na Sri Lance – na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Klimat

Pogoda na Cejlonie jest dosyć zmienna i niestety trudno ją przewidzieć. Gwarantowane są jednak wysokie temperatury – położenie wyspy między piątym a dziesiątym stopniem szerokości geograficznej warunkuje właśnie taki klimat. Do tego dochodzą jeszcze duża wilgotność powietrza i wiejące znad oceanu wiatry. Południe kraju znajduje się pod wpływem klimatu równikowego, natomiast północ – w strefie oddziaływania klimatu zwrotnikowego. Za regulację deszczowych i suchych pór odpowiadają monsuny. Pierwszy – Yala – trwa od maja do sierpnia i powoduje załamanie pogody na południowo-zachodnim i zachodnim wybrzeżu. Od grudnia do marca trwa tam pora sucha. Z kolei Maha – drugi monsun – zwiastuje deszcze na północy i wschodzie wyspy. Opady trwają od października do stycznia, a okres suchy – od maja do września. Roczna suma opadów wynosi ponad 1000 mm, a w górach dochodzi nawet do 5000 mm.
Średnia roczna temperatura na Cejlonie wynosi od 25 do 30 stopni. Najcieplej jest na wybrzeżu – tam termometry wskazują nawet 35 stopni – a najchłodniej w obszarach górskich, gdzie nocą słupek rtęci potrafi spaść poniżej 10 stopni. Jeśli chodzi o nasłonecznienie, najwięcej słońca dociera do Sri Lanki w lutym i marcu, najmniej zaś – w listopadzie i grudniu.

Szczyt sezonu turystycznego na wyspie przypada na okres od grudnia do kwietnia. W rzeczywistości Sri Lankę można odwiedzać przez okrągły rok. Zachodnie i południowe wybrzeże najlepiej zwiedzać od grudnia do marca. Tymczasem wycieczkę na wschodnie wybrzeże dobrze jest zaplanować na okres od maja do września. Wtedy trafimy na porę suchą i unikniemy obfitych opadów.

Ludność

Z około 22,5 mln obywateli Sri Lanka plasuje się na 57. pozycji na świecie pod względem liczebności populacji. Największą gęstość zaludnienia odnotowuje się na zachodzie Cejlonu, głównie w okolicach Kolombo. Około 82% populacji Sri Lanki stanowią Syngalezi. Drugą największą grupą etniczną są Tamilowie (ok. 10%) – zarówno ci autochtoniczni, jak i ci, którzy przybyli na wyspę w okresie kolonialnym. Pozostała część populacji to przede wszystkim Maurowie (potomkowie Arabów), Burgowie (wywodzący się od Europejczyków) oraz rodzimi Weddowie (ok. 1% ludności kraju).

Sri Lanka może się pochwalić najmniejszych wskaźnikiem analfabetyzmu w całej Azji. Urzędowymi językami są tam języki największych grup etnicznych, a zatem syngaleski i tamilski. Lokalnie występują również języki mniejszości narodowych. W hotelach i ośrodkach turystycznych można porozumieć się po angielsku, ale nie należy liczyć na to, że wszyscy Cejlończycy znają ten język.

Obyczaje

Na Sri Lance obchodzi się tzw. Dzień Poya. Owo buddyjskie święto, które upamiętnia oświecenie Buddy, wyznaczane jest przez kalendarz księżycowy. Kiedy nadchodzi pełnia księżyca, przez całą dobę nie wolno spożywać alkoholu. Obowiązek ten obowiązuje także turystów; należy być przygotowanym na to, że raz w miesiącu bary hotelowe nie będą wydawały drinków. Jako goście w obcym kraju turyści są także zobligowani do uszanowania innych lokalnych zwyczajów. W świątyniach buddyjskich obowiązują skromne stroje, które zakrywają ramiona i kolana. Poza tym nie wolno przekraczać progu świątyni w obuwiu. Planując zwiedzanie, warto więc zabrać ze sobą skarpetki – uchroni nas to przed stąpaniem po rozgrzanych od słońca podłogach. Należy także pamiętać o bezwzględnych zakazach fotografowania Buddy, a także pozowania na tle świątyń czy innych obiektów religijnego kultu. Cejlońskie obyczaje nie zezwalają na kąpiele ani opalanie się topless, a tym bardziej nago.

Na Sri Lance – jak w wielu innych azjatyckich krajach – powszechnym zwyczajem jest targowanie się podczas robienia zakupów. U miejscowych sprzedawców można zakupić rozmaite pamiątki – na przykład maski czy kamienie szlachetne – po bardzo korzystnych cenach. Niewątpliwie interesującym elementem cejlońskiego życia są także masaże i obecne na każdym kroku „farmy piękności”. Za około 1,5 godziny tradycyjnego masażu zapłacimy ok. 1500 RPS.

Religia

Dominującym wyznaniem na Sri Lance jest buddyzm. Ma on ogromną przewagę nad pozostałymi religiami – wyznaje go ok. 70% obywateli kraju. Drugie miejsce w zestawieniu (12,6%) zajmuje hinduizm. Ze względu na sporą liczebność Maurów część populacji wyznaje także islam (9,7%). Na Cejlonie nie brakuje również chrześcijan – Kościół Katolicki zrzesza wiernych, którzy stanowią ok. 6,2% populacji Sri Lanki. Pozostali chrześcijanie (1,4%) to przede wszystkim protestanci.

Blisko 1600 km wybrzeża Sri Lanki stwarza doskonałe warunki dla miłośników plażowania i sportów wodnych. Na Cejlonie można uprawiać windsurfing, jeździć na nartach wodnych i nurkować. Odnajdą się tam także fani kajakarstwa i żeglarstwa. Do najbardziej polecanych południowych plaż, które oferują wiele form aktywnego wypoczynku, zalicza się Tangalię, Beruwalę, Bentotę, Mirissę i Unawatunę. Przy południowych brzegach znajdziemy przepiękne rafy koralowe; warto wypłynąć w rejs, aby zaobserwować je z bliższej odległości. Mniej oblegane, a równie urokliwe jest wschodnie wybrzeże. Plaża Arugam Bay to prawdziwy raj dla zapalonych surferów. Na zachodnim zakątku wyspy znajdują się natomiast Plaża Negambo oraz laguny – Legambo i Famed – które słyną ze zbiorów homarów.