Historia Podgoricy
Historyczną stolicą Czarnogóry była Cetynia (czarnog. Cetinje), miejscowość położona ok. 35 km na wschód od Podgoricy. Miasto zyskało status stołecznego całkiem niedawno, dopiero bowiem w 1946 roku. Nie znaczy to jednak, że wcześniej nic się tu nie działo. Okolice dzisiejszej Podgoricy były zamieszkiwane już epoce kamiennej. Potem osiedli się tu Ilirowie, starożytny lud indoeuropejski zamieszkujący południowo-zachodnie Bałkany u schyłku epoki brązu i we wczesnej epoce żelaza. W pierwotnym okresie swojej historii Podgorica nosiła nazwę Doclea, potem Rzymianie założyli tu osadę, którą nazwali Birziminium. Wraz z napływem Słowian na te tereny miejscowość zmieniła nazwę na Ribnica (nazwę zaczerpnięto od jednej z rzek przepływającej przez te tereny), a ostatecznie zyskała miano Podgoricy. Ostatnia nazwa nawiązuje do wzgórza Gorica, znajdującego się w pobliżu miasta, i znaczy mniej więcej tyle, co miejsce „pod górką”.
W okresie wczesnego średniowiecza Podgorica weszła w skład Serbii, a następnie znalazła się pod władaniem Wenecji. W połowie XV wieku, a dokładnie w 1466 r., miejscowość została zajęta przez Turków Osmańskich, którzy władali nią aż do XIX w., kiedy przeszła pod rządy Czarnogórców. W 1918 roku Podgorica podobnie jak i cała Czarnogóra została włączona do Serbii, a z czasem weszła w skład Jugosławii. Podczas II Wojny Światowej okupowali ją Włosi, a następnie Niemcy. Lata wojny przyczyniły się niemal do całkowitego zniszczenia miasta, głównie dzięki alianckim nalotom, które miały tu miejsce w 1944 r. Po wojnie miasto zostało przemianowane na Titograd, a wojenne zniszczenia spowodowały, że zbudowano je od podstaw praktycznie na nowo. Wtedy też zostało stolicą Socjalistycznej Republiki Czarnogóry, wchodzącej w skład Jugosławii. Do wcześniejszej nazwy wrócono dopiero w 1992 roku, po rozpadzie Jugosławii. Co ciekawe, miasto podobnie jak i cała Czarnogóra, pozostało w jednym państwie z Serbią aż do maja 2006 r., kiedy w referendum Czarnogórcy zadecydowali o utworzeniu odrębnego i niepodległego państwa.
Atrakcje i zwiedzanie Podgoricy
Zwiedzanie czarnogórskiej stolicy najlepiej zacząć od dzielnicy Stara Varos, usytuowanej w miejscu, gdzie rzeka Ribnica, wpada do znacznie większej Moračy. To właśnie tu znajdowało się centrum miasta w czasach dominacji osmańskiej. Mimo dużych zniszczeń wojennych zachował się tu ciekawy układ brukowanych uliczek z charakterystycznymi parterowymi, bądź jednopiętrowymi domkami po bokach. Niektóre z nich posiadają jeszcze charakterystyczne dla tureckiej architektury czaredaki, zabudowane balkony. Na starówce znajduje też kilka ciekawych meczetów (spuścizną po czasach tureckich jest m.in. fakt, że ok. 20 proc. mieszkańców Czarnogóry to muzułmanie). Najciekawsze odrestaurowane i działające z nich to Džamija Osmanagića oraz Starodoganjska Džamija.
W centrum dzielnicy znajduje się też interesująca wieża zegarowa, która w dalszym ciągu nazywana jest z turecka Sat Kula. Tą 16-metrową kamienną konstrukcję wzniesiono tu w 1667 roku. Podobno mechanizm zegarowy sprowadzono specjalnie z Włoch, a co pół godziny na wieży wybijał dzwon, który słychać było w promieniu kilku kilometrów. Koniecznie trzeba też zobaczyć Stary most na Ribnicy. Wybudowano go z litego kamienia w XVIII wieku, w szczytowym okresie władzy tureckiej. Co ciekawe, archeolodzy przypuszczają, że postawiono go na ruinach wcześniejszego mostu wybudowanego jeszcze w czasach rzymskich.
Rzeka Morača dzieli miasto na dwie części, przecinając je z północy na południe. Rzeka tworzy tu miejscami ciekawy kanion, ale w innych miejscach dostęp do niej jest bardzo łatwy. Dzięki temu Podgorica ma kilka nadrzecznych plaż, które wypełniają się ludźmi, głównie w godzinach popołudniowych. Obie części miasta łączy ze sobą kilka mostów, z których na uwagę na pewno zasługuje Most Millenium. To dość ciekawa jednopylonowa konstrukcja, którą wzniesiono tu w 2005 r. Most ma blisko 173 m długości, zaś jego pylon wznosi się na wysokość 57 m nad poziom jezdni, czyniąc go jednym z symboli nowoczesnej części Podgoricy.
Największe zabytki czarnogórskiej stolicy
Jedną z ciekawszych budowli Podgoricy jest też Sobór Zmartwychwstania Pańskiego (czarnog. Saborni hram Hristovog Vaskrsenja). Świątynia nie jest zabytkiem, wzniesiono ją dopiero w 2014 r., ale jej fasada nawiązuje do wyglądu katedry św. Tryfona w Kotorze, a jej wnętrze pokrywają liczne freski, co czyni ją najbardziej charakterystycznym kościołem w mieście.
W Podgoricy jest też kilka ciekawych muzeów. W pobliżu starówki znajduje się interesujące Muzeum Przyrodnicze, prezentujące faunę i florę Czarnogóry. Miłośnicy sztuki powinni odwiedzić tutejszą Galerię Sztuki Nowoczesnej, usytuowaną w dawnej rezydencji czarnogórskiego króla Mikołaja I. W nowej części miasta warto odwiedzić też Muzeum Miejskie, gdzie można się zapoznać z historią stolicy oraz Muzeum Archeologiczne, gdzie z kolei prezentowane są przedmioty związane z najdawniejszymi dziejami tych terenów. Spora część wystawy dotyczy m.in. okresu świetności rzymskiej osady Dioclea.
Ruiny Dioclei (czarnog. Duklja) można z kolei zobaczyć ok. 5 km na północ od centrum miasta. Na przełomie wieków to rzymskie miasto zamieszkiwało kilka tysięcy osób. Lata świetności tego miejsca można sobie obecnie jedynie wyobrażać, do czasów współczesnych zachowały się bowiem tylko fundamenty miejskiego forum oraz kilku budynków użyteczności publicznej. Fragmentarycznie zachowały się jeszcze części kolumn, wspierające niegdyś fasady tutejszych budynków i poszczególne bloki kamienne, tworzące niegdyś ściany zabudowań. Reszta znikła bezpowrotnie.
Zaledwie 5 km na południe od centrum Podgoricy, na wzgórzu Lubovic, znajduje się męski klasztor Monaster Dajbabe. W 1897 r. w skalnej jaskini założono tu pustelnię z cerkwią Zaśnięcia Matki Bożej. Z czasem świątynię powiększono, a potem obok niej wybudowano nowy kościół z dwiema wieżami, na których znajdują się też dzwonnice.
Atrakcje w okolicach Podgoricy
Zaledwie 40 km na północny zachód od Podgoricy znajduje się Monaster Ostrog, jeden z najciekawszych sakralnych zabytków całej Czarnogóry. Monaster został założony w XVII stuleciu, a jego część została wbudowana w skałę, nad którą znajduje się pionowa ściana. To jeden z głównych ośrodków duchowych Serbskiej Cerkwi Prawosławnej, która oprócz Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego jest jednym z dwóch dominujących wyznań w kraju.
Około 20 km na południowy wschód od Podgoricy znajduje się Jezioro Szkoderskie. Warto się wybrać w to miejsce, choćby z powodu, że to największy akwen śródlądowy na całych Bałkanach. Jezioro, graniczące z sąsiednią Albanią, w dużej mierze jest dziewicze i znajdują się tutaj liczne siedliska ptactwa.
Z Podgoricy stosunkowo szybko można się też dostać na wybrzeże Adriatyku. Do wyboru mamy dwie trasy. Jadąc w stronę nadmorskiej miejscowości Sutomore, po drodze będziemy mijać właśnie Jezioro Szkoderskie.
Z kolei kierując się bardziej północną drogą w stronę Budvy, po drodze możemy zobaczyć
Cetynię (czarnog. Cetinje), dawną stolicę księstwa, a później królestwa Czarnogóry, w której na uwagę zasługują byłe zabudowania administracji rządowej, pałac byłego króla oraz stare drewniane domostwa i tamtejsze monastery (Cetynia to jeden z głównych ośrodków duchowych Czarnogórców). W okolicy dawnej stolicy znajduje się też bardzo ciekawy górski
Park Narodowy Lovćen, gdzie oprócz podziwiania przyrody i przepięknych widoków, warto też rozważyć odwiedziny w Mauzoleum Niegosza, najbardziej znanego władca Czarnogóry, biskupa i poety, Piotra II Pertowicia-Niegosza.
Jeśli jednak pominiemy tę atrakcję, to jadąc z Cetinje do Budvy, warto choć na chwilę zatrzymać się po drodze i zobaczyć pozostałości fortu Kosmač. Zbudowany w latach czterdziestych XIX wieku, był najbardziej wysuniętą na południe twierdzą Cesarstwa Austro-Węgierskiego, strzegącą południowego krańca granicy imperium z Czarnogórą.
