„3, 2, 1... Szczęśliwego Nowego Roku!” – to odliczanie towarzyszy większości sylwestrowych imprez na całym świecie. W tym momencie można poczuć intensywne wrażenie globalnej wspólnoty, która świętuje razem. Zwłaszcza gdy następnego dnia ogląda się relacje z noworocznych obchodów z różnych zakątków globu, łatwo ulec wrażeniu, że wszyscy na całym świecie w jednym momencie pożegnali przeszłość i powitali przyszłość. Jednak rzeczywistość jest nieco inna – te huczne imprezy noworoczne, choć organizowane z tej samej okazji i w tym samym celu, odbywają się w różnych momentach. Nasz zegar jest ściśle powiązany z ruchem Ziemi wokół Słońca. Gdy w Warszawie jest południe, w Nowym Jorku zegary wskazują jeszcze wczesny poranek. Kiedy w jednym miejscu na globie nastaje już przyszłość, drugie wciąż trwa w przeszłości.
Jako pierwsi toast noworoczny wznoszą mieszkańcy strefy czasowej UTC+14. Należy do niej tylko jedno państwo – Kiribati składające się z 33 atolów i wysp koralowych rozproszonych na obszarze oceanu obejmującym około 3,5 miliona kilometrów kwadratowych. Z uwagi na ten ogrom warto wspomnieć, że geograficznie pokazy fajerwerków rozpocząć powinna wschodnia część kraju, czyli np. Kiritimati (Wyspa Bożego Narodzenia). Kiribati zmieniło jednak swoją strefę czasową w 1995 roku tak, by wszystkie jego terytoria znalazły się po jednej stronie Międzynarodowej Linii Zmiany Daty. Miało to rzecz jasna bardziej istotne przyczyny, niż kwestia wspólnego świętowania – zmiana ta była podyktowana względami ekonomicznymi, aby synchronizować się z głównymi partnerami handlowymi w Azji i Australii.
Obchody Nowego Roku najpóźniej odbywają się w strefie czasowej UTC-12, na dwóch wyspach zależnych od Stanów Zjednoczonych – Baker Island i Howland Island. A właściwie odbywałyby się, gdyby ktoś na nich mieszkał. Jeszcze na początku XIX wieku prowadzono tutaj wydobycie guana, ale obecnie obie wyspy objęte zostały statusem rezerwatu przyrody. Dodatkowo wyspa Howland może brzmieć znajomo fanom lotnictwa i światowych rekordów, to tutaj bowiem zaplanowany był ostatni z przystanków Amelii Earhart podczas jej próby okrążenia Ziemi samolotem.
Wróćmy jednak do pytania o to, kto ostatni wita Nowy Rok. Ponieważ w strefie UTC-12 nie ma zamieszkanych terytoriów, najpóźniej Sylwestra obchodzą mieszkańcy strefy UTC-11. W tej strefie funkcjonują tylko dwa zamieszkałe obszary:
W wielu miastach huczne imprezy noworoczne gromadzą setki tysięcy, jeżeli nie miliony uczestników. W ramach obchodów Nowego Roku największe metropolie na globie organizują wyjątkowe pokazy sztucznych ogni i innego rodzaju atrakcje. Na ekscytujące widowiska sztucznych ogni można liczyć w stolicach i większych miastach. Są też jednak na naszym globie miejsca, które poszły o krok dalej, wprowadzając noworoczny zwyczaj imprezowania na zupełnie nowy poziom. Oto kilka najciekawszych zabaw noworocznych!
Jedna z najbardziej znanych imprez sylwestrowych na świecie odbywa się na Times Square w Nowym Jorku. Tłumy ludzi z całego świata gromadzą się, by zobaczyć słynne opadanie kryształowej kuli (Ball Drop) dokładnie o północy. Pomysł na opadającą kulę został zainspirowany systemem pomiaru czasu bazującym na opadających kulach (Time Balls), które były używane w XIX wieku, aby ułatwić pomiar czasu marynarzom. Opuszczane np. z masztu kule dotykały ziemi o określonej godzinie.
Pierwszy Ball Drop miał miejsce 31 grudnia 1907 roku, jako zamiennik zakazanych wówczas fajerwerków. Początkowa wersja sylwestrowej kuli ważyła około 318 kg i była wykonana z żelaza oraz drewna. Dzisiejsza kula to zaawansowany technologicznie obiekt, ważący około 5400 kg i pokryty ponad 2600 kryształami Waterford. Słynny Ball Drop transmitowany jest na całym świecie. Towarzyszą mu występy muzyczne na żywo i pokazy świetlne.
Pokazy fajerwerków nad Sydney Harbour, z Operą i mostem Harbour Bridge w tle, są jednym z najbardziej spektakularnych na świecie. Sydney jest jednym z pierwszych dużych miast, które witają Nowy Rok, przyciągając setki tysięcy ludzi nad zatokę i gromadząc miliony widzów przed ekranami telewizorów. Władze dbają zarówno o młodszych, jak i starszych świętujących, dlatego impreza podzielona jest na dwie części. O 21:00 odbywa się pokaz fajerwerków dla rodzin z dziećmi, a o północy przychodzi czas na główny pokaz sztucznych ogni trwający około 12 minut i obejmujący synchronizację świateł rozświetlających Sydney Harbour Bridge, Operę oraz wody zatoki. W ostatnich latach organizatorzy coraz bardziej skupiają się na ekologicznym aspekcie wydarzenia, dążąc do minimalizacji wpływu na środowisko poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń związanych z fajerwerkami oraz promocję zrównoważonych rozwiązań.
Każdego roku do Brazylii na Copacabanę przybywa od 2 do 3 milionów osób, zarówno mieszkańców Rio, jak i turystów z całego świata. Jest to jedno z największych tego typu wydarzeń na świecie. Fajerwerki nad oceanem, muzyka na żywo oraz taniec samba tworzą wyjątkową atmosferę. W Rio obowiązuje tradycja, według której uczestnicy imprezy sylwestrowej ubierają się na biało. Jest to symbol pokoju i pomyślności na nadchodzący rok. Uczestnicy często także składają ofiary kwiatowe oceanowi, co jest związane z tutejszą religią Candomblé, gdzie ofiary są składane bogini morza Yemanjá. Pokaz fajerwerków nad Copacabaną to jedno z najważniejszych wydarzeń nocy sylwestrowej. Trwa zazwyczaj około 20 minut, a wystrzały synchronizowane są z muzyką.
Las Vegas organizuje jedną z najbardziej rozrywkowych imprez sylwestrowych w Stanach Zjednoczonych. Główna ulica miasta, Las Vegas Strip, staje się centrum obchodów sylwestrowych. Ulica zostaje zamknięta dla ruchu samochodowego, zamieniając się w olbrzymią przestrzeń dla pieszych. Tysiące ludzi z całego świata gromadzą się tam, aby wspólnie świętować nadejście Nowego Roku. Wzdłuż Stripu, kasyna i hotele organizują swoje własne pokazy fajerwerków, a widzowie mogą podziwiać spektakularne widowiska rozświetlające całe niebo nad miastem. Las Vegas słynie z występów gwiazd muzyki na żywo, a Sylwester jest okazją do zobaczenia na scenie największych nazwisk w branży. Wiele hoteli organizuje imprezy sylwestrowe w różnych stylach i tematach. Od luksusowych balów maskowych po imprezy inspirowane latami 80., możliwości są niemal nieograniczone, co sprawia, że każdy znajdzie coś dla siebie.
Sylwester w Edynburgu, znany jako Hogmanay, to jedno z najbardziej rozpoznawalnych i unikalnych wydarzeń noworocznych na świecie. Szkockie obchody Nowego Roku przekształciły się w spektakularną trzydniową imprezę, przyciągającą zarówno mieszkańców, jak i turystów z całego świata. Impreza zaczyna się 30 grudnia od spektakularnego Torchlight Procession. Tysiące ludzi przechadzają się ulicami miasta, trzymając zapalone pochodnie, tworząc widowiskowy marsz, który kończy się przy Calton Hill. To tradycja symbolizująca nadzieję i wspólnotę, a sam pochód stanowi jeden z najbardziej charakterystycznych elementów Hogmanay. 31 grudnia miejsce mają główne obchody sylwestrowe. Uczestnicy bawią się przy muzyce na żywo na kilku scenach rozmieszczonych w różnych miejscach, a kulminacyjnym momentem wieczoru jest imponujący pokaz fajerwerków nad Zamkiem Edynburskim o północy, który trwa około 10 minut. Trzydniową fetę wieńczy Loony Dook. 1 stycznia w South Queensferry śmiałkowie skaczą do lodowatych wód Firth of Forth, ubrani w szalone kostiumy.
Nie wszędzie ludzie wnoszą noworoczny toast między 31 grudnia a 1 stycznia. Na świecie obchody symbolicznego nowego początku odbywają się także w innych terminach, zależnie od uwarunkowań kulturalnych danego regionu.
Obchodzony głównie w Chinach i innych krajach azjatyckich, takich jak Wietnam i Singapur, według kalendarza księżycowego. Obchody Chińskiego Nowego Roku przypadają między 21 stycznia a 20 lutego i trwają zwykle 15 dni. Każdy rok jest związany z jednym z dwunastu znaków zodiaku chińskiego, takich jak szczur, wół, tygrys, królik itd. Każde z tych zwierząt ma swoje unikalne znaczenie i symbolizuje określone cechy charakteru, które według wierzeń mogą wpływać na losy osób urodzonych w tym roku.
W ramach przygotowań do Nowego Roku rodziny sprzątają swoje domy, aby „wymieść” zło i zrobić miejsce na nowe szczęście. Elementem tradycji są też spotkania przy stole, podczas których je się ciasto ryżowe i pierogi, które są symbolem bogactwa. Szczęście i dobrobyt mają przynosić także wręczane dzieciom czerwone koperty (hongbao) z pieniędzmi. W Chinach częścią świętowania Nowego Roku również są fajerwerki, jednak nie służą one wyłącznie rozrywce i zachwytom tłumów. Są one ważnym elementem obchodów, ponieważ według legendy hałas ma odstraszyć złego potwora o imieniu Nian, który bał się światła i hałasu. Chiński Nowy Rok kończy się piętnastego dnia, podczas Święta Lampionów. Ludzie wieszają je na ulicach, w domach, a także puszczają na wodzie lub wypuszczają do nieba.
Obchodzony przez Persów i mieszkańców regionu Azji Środkowej Nowruz odbywa się w dniu równonocy wiosennej (21 marca) i symbolizuje nowe początki, odrodzenie natury i życie. Tradycyjnym elementem obchodów Nowruzu jest stawianie w domach stołów zwanych Haft-Seen (lub Haft-Sin). Ich nazwa odnosi się do siedmiu przedmiotów zaczynających się na literę "s", które powinny się nam nim znaleźć:
Przygotowywanie i dekorowanie stołu Haft-Seen jest ważną częścią rodzinnych przygotowań do Nowruz. Stół pozostaje ustawiony przez całą pierwszą fazę świętowania, zwykle przez około dwa tygodnie.
Świętowane w Indiach Diwali nie przypomina tradycyjnego Sylwestra, ale tak jak europejskie obchody Nowego Roku również symbolizuje nowy początek, a także triumf światła nad ciemnością, dobra nad złem oraz wiedzy nad ignorancją. Święto to obchodzone jest zazwyczaj w październiku lub listopadzie. Jego dokładny termin zależy od tradycyjnego kalendarza księżycowego używanego w Indiach, a dokładnie od momentu, kiedy przypada nów (ciemna noc) w miesiącu Kartik, który uznawany jest za jeden z najświętszych miesięcy w kalendarzu hinduistycznym. Diwali jest szczególnie związane z religią hinduizmu, ale obchodzą je także wyznawcy dżinizmu, sikhizmu i buddyzmu. Istnieje kilka mitologicznych historii związanych z jego prapoczątkami, ale najbardziej znana legenda opowiada o powrocie księcia Ramy, który po 14 latach wygnania wraca do swojego królestwa, Ayodhyi, po pokonaniu demona Ravany. Jego powrót symbolizuje właśnie triumf dobra nad złem.
Lampki Diya, czyli małe gliniane lampy oliwne, są głównym symbolem Diwali. Zapala się je w domach, świątyniach i na ulicach, aby przegonić ciemność oraz jako symbol nadziei i wiedzy. Tradycją jest także dekorowanie wejść do domów i świątyń pięknymi, kolorowymi wzorami, znanymi jako Rangoli. Diwali to czas spotkań z rodziną i przyjaciółmi, wymiany prezentów i dzielenia się tradycyjnymi indyjskimi słodkościami. Podobnie jak w przypadku Chińskiego Nowego Roku, tak i podczas Diwali pokazy fajerwerków rozpraszające ciemność mają na celu odstraszenie szeroko pojętych duchów.
Rosh Hashanah to żydowski Nowy Rok, jedno z najważniejszych świąt w judaizmie, rozpoczynające okres Dziesięciu Dni Pokuty, który kończy się Jom Kipur – Dniem Przebaczenia. Rosh Hashanah dosłownie oznacza „głowę roku”, czyli początek nowego cyklu rocznego. Uważa się, że to właśnie w ten dzień Bóg ocenia uczynki ludzi z minionego roku i zapisuje ich losy w Księdze Życia na nadchodzący rok. Rosh Hashanah to czas, kiedy Żydzi patrzą wstecz na swoje życie, analizują swoje czyny, błędy i sukcesy, oraz podejmują postanowienia na nowy rok. Święto to jest bardziej duchowym nowym początkiem niż radosnym świętowaniem, które widoczne jest na przykład w sylwestrowych obchodach. Nie ma więc w tym okresie pokazów fajerwerków, czy innych energetycznych zabaw. Tradycją jest za to dęcie w szofar – róg barani, który symbolizuje przebudzenie duchowe i wezwanie do pokuty.
Poza tym Żydzi jedzą w tym okresie symboliczne tradycyjne potrawy, jak jabłka z miodem, smażone ciasteczka (tangyot), czy słodkie ciasto miodowe (lekach) – wszystkie te słodkości mają sprawić, że kolejny rok będzie równie słodki jak te smakołyki. Na stół trafiają także granaty symbolizujące obfitość, głowy ryb lub baranów mające inspirować do bycia liderem oraz challah – specjalna okrągłą chałkę nawiązująca do cykliczności życia. Ciekawym elementem Rosh Hashanah jest też Tashlich – obrzęd, w którym Żydzi symbolicznie „wyrzucają” swoje grzechy, wrzucając okruchy chleba lub inne przedmioty do rzeki, jeziora czy innego zbiornika wodnego, by się oczyścić.
Songkran to tradycyjne tajskie święto, które symbolizuje tajski Nowy Rok. Jest obchodzone od 13 do 15 kwietnia i stanowi jedno z najważniejszych wydarzeń w Tajlandii. Specyficzną tradycją jest polewanie wodą, a konkretnie tzw. bitwy wodne. Całe ulice miast zamieniają się w „areny”. Mieszkańcy i turyści uzbrojeni w pistolety wodne, węże ogrodowe i wiadra polewają się nawzajem. Także posągi Buddy są oczyszczane i myte perfumowaną wodą. Podobnie traktowani są starsi, ponieważ Songkran to także czas, w którym młodsze pokolenia oddają szacunek starszym, obmywając im właśnie dłonie wodą perfumowaną i prosząc o błogosławieństwa. Ten gest symbolizuje pokorę i wdzięczność. Sama woda tradycyjnie symbolizuje oczyszczenie z grzechów i nieszczęść z poprzedniego roku. Chociaż Songkran ma znaczenie przede wszystkim duchowe i związane jest z mistycznym przeżywaniem, to dynamiczne „bitwy wodne” zaczęły przyciągać ludzi z całego świata i dzisiaj stanowią już swoistą atrakcję turystyczną.
Gdyby ktoś chciał opisać polskie tradycje sylwestrowe, musiałby wspomnieć, że najpopularniejszym zwyczajem noworocznym wydają się w kraju nad Wisłą różnego typu imprezy w mniejszym lub większym gronie, podczas których je się specjalnie przygotowane potrawy, tańczy i uczestniczy w grupowych grach. W kulminacyjnym momencie wspólnie odlicza się sekundy do północy, by ostatecznie wznieść toast i obserwować niebo rozświetlone fajerwerkami – tak pokazami organizowanymi przez władze miast, jak i oddolnie. Ponadto, w Polsce wiele osób spędza Sylwestra, oglądając telewizyjne transmisje z koncertów sylwestrowych. W Polsce popularne jest też podejmowanie noworocznych postanowień, czyli decyzji dotyczących zmian w życiu na lepsze w nadchodzącym roku. Ale czy Sylwester zawsze musi tak wyglądać?
Oczywiście, że nie! W ostatnim dniu starego roku możesz równie dobrze wygrzewać się na którejś z egzotycznych plaż świata, popijając kolorowy koktajl z palemką. Możesz nawet stworzyć własną noworoczną tradycję opuszczania zimowej Polski na rzecz wizyty w jakimś ciepłym zakątku świata. A gdzie się udać? Ciekawe propozycje na noworoczne podróże znajdziesz w naszym artykule o Sylwestrze za granicą. Możesz również przejrzeć pełną ofertę zimowych wyjazdów egzotycznych. Pamiętaj, jaki pierwszy dzień nowego roku, taki cały rok, więc może faktycznie warto zacząć go absolutnie zrelaksowanym np. wsłuchując się w szum oceanicznych fal?