Najważniejsze zabytki wpisane na Światową Listę UNESCO

Zabytki UNESCO na świecie - Egipt i Piramidy w Gizie

Kompleks piramid położony na obrzeżach Kairu to jedna z najstarszych pereł architektury na świecie, co więcej to jedyne zabytki, które przetrwały do naszych czasów z listy Siedmiu Cudów Świata Starożytnego! Trzem głównym piramidom powstałym mniej więcej 4,5 tys. lat temu – największej Cheopsa, drugiej co do wielkości Chefrena, oraz znacznie mniejszej Mykerinosa – towarzyszy szereg mniejszych, które były przeznaczone na grobowce kolejnych władców i możnych świata starożytnego Egiptu.

Wśród piramid znajdujących się na Światowej Liście Dziedzictwa UNESCO najbardziej okazała jest Cheopsa – jej boki mają u podstawy przeszło 230 metrów długości, a całość wznosi się obecnie na niecałych 139 metrów. Piramida mierzyła oryginalnie blisko 147 metrów, ale jej wysokość zmniejszyła się na skutek erozji oraz przede wszystkim przez to, że utraciła kamień wieńczący szczyt, tzw. piramidon. Według obliczeń zbudowano ją z ok. 2,3 mln wapiennych bloków, ważących od 2 do 15 ton każdy. Do stworzenia sklepienia komory, w której złożono zwłoki władcy, użyto też znacznie cięższych, bo ważących przeszło 25 ton bloków z granitu. To jedna z bardziej okazałych budowli znajdujących się na liście zabytków UNESCO.

Przeczytaj: 10 najważniejszych zabytków Egiptu – co warto zobaczyć

Lista UNESCO - Petra w Jordanii

Jordańska Petra to wspaniały przykład miejsca, w którym człowiek idealnie wykorzystał istniejące ukształtowanie terenu do swoich celów. Miasto jest ukryte w samym sercu Gór es-Szara, a główną drogę prowadzącą do niego stanowi długi na 800 metrów wąwóz o nazwie As-Siq.

Historia Petry będącej jednym z zabytków UNESCO związana jest z Nabatejczykami, pierwotnie ludem nomadów wywodzących się prawdopodobnie z Gór Hidżazu (dzisiejsza Arabia Saudyjska). Już w IV w. p.n.e. udało im się stworzyć silne i niezależne państwo, które swoim zasięgiem obejmowało tereny dzisiejszej Jordanii i południowego Izraela. Swój dobrobyt zbudowali na handlu – kontrolowali szlaki handlowe z Zatoki Perskiej do Morza Czerwonego i południowej Arabii aż po Damaszek.

Petra była nabatejską stolicą i stanowiła kiedyś kompletne miasto z pałacami, świątyniami, dzielnicami mieszkalnymi, łaźniami itp., jednak po serii trzęsień ziemi do dziś zachowały się prawie wyłącznie grobowce, które Nabatejczycy wykuwali w skale. Z pewnością zasługuje jednak na pozostanie częścią listy UNESCO.

Zobacz: TOP 5 zabytków w Jordanii

Kolejny punkt na liście zabytków UNESCO - Kopuła na Skale (Izrael/Palestyna)

Kopuła na Skale, zwana też po prostu Złotą Kopułą, to najstarsza istniejąca współcześnie i jedna z najbardziej charakterystycznych budowli muzułmańskiego świata będąca częścią listy zabytków UNESCO. Znajduje się na Wzgórzu Świątynnym w samym sercu Starego Miasta w Jerozolimie, tuż obok Meczetu Al-Aksa. Skała, na której powstała świątynia, ma ogromne znaczenie zarówno dla Żydów, jak i dla muzułmanów:

• według judaizmu to kamień z Boskiego tronu, z którego powstał świat,
• według islamu to z niej prorok Mahomet wstąpił do nieba i powrócił z Koranem.

To tutaj stała najważniejsza żydowska świątynia (pozostałością po jej murze oporowym jest Ściana Płaczu), i to tu, wedle tradycji, Abraham miał złożyć w ofierze swojego syna.

Po zajęciu Bliskiego Wschodu przez muzułmanów w 637 roku stworzyła się tradycja łącząca wniebowstąpienie Mahometa właśnie z tym wzgórzem, a Jerozolima stała się trzecim co do świętości (po Mekce i Medynie) miastem islamu. Budowę Kopuły na Skale ukończono w 691 roku z rozkazu kalifa Abd al-Malika. Świątynia jest ośmiokątna, została ozdobiona marmurem, mozaikami, tureckimi fajansowymi płytkami, jak również inskrypcjami z Koranu. Ten zabytek UNESCO warto zobaczyć na własne oczy!

Turecki akcent na Światowej Liście dziedzictwa UNESCO - Hagia Sofia

Stambulska Hagia Sophia, która widnieje na Światowej Liście UNESCO, której pierwotna nazwa brzmiała kościół Mądrości Bożej, to najbardziej okazały obiekt architektoniczny, który powstał w pierwszym tysiącleciu naszej ery. Jej budowę rozpoczęto już za czasów panowania Konstantyna Wielkiego (IV w.), jednak to dopiero cesarz Justynian (VI w.) nadał Hagii Sophii jej obecny kształt. Historia budowli była bardzo burzliwa, od momentu powstania aż do zajęcia Konstantynopola przez Turków Hagia Sophia funkcjonowała jako kościół, w 1453 roku została zamieniona na meczet i tę funkcję pełniła do 1934 roku, kiedy decyzją Mustafy Kemala Atatürka stała się muzeum. W lipcu 2020 roku prezydent Turcji Recep Erdoğan, nie bacząc na międzynarodowe protesty (m.in. UNESCO), postanowił z powrotem uczynić Hagię Sophię meczetem.

Imponująca budowla leżąca na planie prostokąta o wymiarach 82×73 metry zwieńczona jest kopułą o średnicy 32 m. W jej dolnej części zostało umieszczone 40 okien, dzięki którym światło może dostać się do wnętrza, tworząc niesamowite refleksy w nawie głównej. Wiele cennych materiałów zostało użytych do budowy i dekoracji Hagii Sophii, m.in. ciemnoszary i zielony marmur, czerwony porfir, czy drogocenne kamienie, z których wykonane zostały mozaiki ścienne. Ten zabytek UNESCO robi wrażenie!

Alhambra w Hiszpanii na liście zabytków UNESCO

Alhambra, położona w Grenadzie, w samym sercu hiszpańskiej Andaluzji, to bodaj najświetniejsza pozostałość po muzułmańskich rządach w południowej Europie. Ten zespół pałacowo-warowny powstał w XIII w. z inicjatywy emira Grenady Nasrida Mohammeda ben Al-Ahmara na ruinach niewielkiej fortecy z IX w. i był rozbudowywany przez kolejne 200 lat. Po wypędzeniu muzułmanów z Hiszpanii w 1492 roku przez następnych 500 lat kompleks był wykorzystywany jako więzienie.

Arabscy poeci opisywali Alhambrę – teraz już jeden z zabytków UNESCO na świecie - jako perłę umieszczoną w szmaragdzie, nawiązując w ten sposób do kolorystyki konstrukcji i otaczających ją lasów. Kompleks składa się z szeregu dziedzińców otoczonych rzeźbionymi kolumnami (najsłynniejszy z nich to Dziedziniec Lwów), licznych sal charakteryzujących się bogatą ornamentyką oraz ogromnego ogrodu. Na ścianach możemy podziwiać zaś kilka stylów arabskiej kaligrafii.

Przeczytaj: Andaluzja – najważniejsze atrakcje południowej Hiszpanii

Zabytki UNESCO - Registan w Samarkandzie (Uzbekistan)

Niezwykłość Samarkandy docenił już Aleksander Wielki, twierdząc, że jest jeszcze piękniejsza, niż to sobie wyobrażał. Dzisiaj możemy tu znaleźć wiele zapierających dech w piersiach cudów architektury, nic jednak nie może równać się z zabudowaniami na placu Registan, który stał się częścią listy UNESCO. Aż trudno uwierzyć, że kiedyś był tu jedynie piasek naniesiony przez strumyk, do tego faktu nawiązuje nazwa placu, która oznacza piaszczyste miejsce. Za czasów Timura Wielkiego był to główny bazar miasta, w XV w. jego wnuk Ulugbek przeistoczył go w centrum ceremonialno-kulturalne Samarkandy i z tego okresu pochodzi najstarsza konstrukcja na placu, czyli Medresa Ulugbeka. Za czasów władcy-astronoma było tu 50 hudżr (pokoi dla studentów), 4 sale wykładowe, okazała kopuła i 4 minarety, a uczyli tu najwybitniejsi naukowcy tamtego okresu. Tym, co zachwyca zwiedzających, jest symetria budowli i jej proporcjonalność, która sprawia wrażenie, że cała medresa wznosi się do nieba oraz misterne zdobienia – marmurowe panele, mozaiki i majoliki.

Dwie pozostałe budowle na placu należącym do Światowej Listy Dziedzictwa UNESCO, czyli medresa Sher Dor i meczet Tilla-Kari, powstały 200 lat później. Tą pierwszą charakteryzuje wizerunek lamparta lub tygrysa polującego na łanię znajdujący się na portalu, drugą zaś oszałamiające złocenia wewnątrz.

Światowa Lista UNESCO - Zakazane Miasto w Chinach

Zakazane Miasto w Pekinie to kompleks pałacowy zbudowano w latach 1406–1420, na polecenie cesarza Yongle z dynastii Ming w miejscu dawnego stołecznego miasta mongolskiej dynastii Yuan. Służył on jako siedziba cesarzy dwóch dynastii – Ming (do 1644 r.) oraz Qing, której władcy panowali od połowy XVII w. aż do 1912 r.

Zakazane Miasto to nazwa zwyczajowa bowiem w czasach swojej świetności dostęp do pałąkowatych wnętrz miały tylko wybrane, najbardziej zaufane osoby. W języku chińskim miejsce to określane jest jako Gù Gōnzg, co w tłumaczeniu na polski znaczy dosłownie Starożytny Pałac. Zabytek UNESCO jest otoczony murem obronnym, a na jego obszarze znajdziemy wiele pałaców i pawilonów, m.in. największy obiekt Zakazanego Miasta – Pawilon Najwyższej Harmonii.

Warto dodać, że tuż przy Zakazanym Mieście znajduje się Plac Tian’anmen (Plac Niebiańskiego Spokoju) - największy publiczny plac świata o wymiarach 800x300 metrów, z pomnikiem Bohaterów Ludu i Mauzoleum Mao Zedonga.

Indie na Światowej Liście UNESCO - Taj Mahal

Miejsce nazywane jest często najwspanialszym pomnikiem miłości, powstało bowiem z tęsknoty po stracie ukochanej żony. Kiedy w 1631 roku Mumtaz Mahal, 36-letnia żona Szahdżahana, władcy Indii z rodu Mogołów, umierała, rodząc mu 14-te dziecko (!), zrozpaczony małżonek obiecał jej dwie rzeczy – że nie ożeni się już powtórnie oraz że wzniesie dla niej wspaniały grobowiec, który przyćmi wszystkie dotychczasowe mogiły.

Budowa Taj Mahal trwała 22 lata, a pracowało przy niej ok. 22 tys. robotników, rzemieślników i artystów pochodzących z krajów nawet tak odległych, jak Uzbekistan czy Turcja. Bloki marmuru transportowano na plac budowy 1000 słoni, pokonując po drodze 320 km z oddalonego kamieniołomu. Zostały one potem dodatkowo ozdobione niezliczonymi kamieniami szlachetnymi, półszlachetnymi oraz kaligrafią. Trzy kopuły, którymi zwieńczony jest zabytek UNESCO na świecie (największa waży 13 tys. ton!) mają symbolizować kobietę, niebo i raj.

Angkor Wat – Kambodża wśród zabytków UNESCO

Świątynia Angkor Wat, położona w północnej części Kambodży, w samym środku dżungli, to najokazalszy obiekt sakralny na świecie i jednocześnie element Światowej Listy Dziedzictwa UNESCO. Kompleks stanowił część khmerskiej stolicy o nazwie Angkor, która kwitła od IX do XV w., i ze swoim milionem mieszkańców była kiedyś jednym z najwspanialszych miast na świecie. Kres jego świetności nastąpił w XV wieku wraz z najazdem armii tajskiej. Miasto zostało opuszczone, a świątynia zapomniana aż do 1861 roku, kiedy przybył tu francuski przyrodnik Henri Mouhot.

Kompleks powstał w latach 1113-1150 i poświęcony był hinduistycznemu bóstwu Wisznu. Całość konstrukcji oparta jest na kosmologii hinduistycznej – strzeliste stożkowe wieże, które stanowią zwieńczenie budowli, reprezentują świętą Górę Meru (uznawaną za centrum wszechświata i siedzibę Wisznu), fosa, która otacza Angkor Wat, ma symbolizować fakt, że ową górę oblewał ocean, a mur zewnętrzny to krawędź świata. Całość zdobią liczne płaskorzeźby i reliefy przedstawiające sceny z mitologii, eposów i życia khmerskich władców.

Lista zabytków UNESCO - Machu Picchu w Peru

Machu Picchu to skalne miasto-sanktuarium, nazywane „zagubionym miastem Inków”, gdzie nigdy nie dotarli hiszpańscy konkwistadorzy (odkryto je dopiero w 1911 r.), słynące ze skalnej Świątyni Trzech Okien, Słonecznego Obserwatorium i malowniczych tarasów uprawnych.

Machu Picchu, znajdujące się 112 km na północny-zachód od Cuzco, to najlepiej zachowana i jedna z najpiękniejszych osad zbudowanych przez Inków. Badania archeologów dowodzą, że powstała ona w połowie XV w., a opustoszała niecałe 100 lat później, w 1537 lub 1538 roku. Przyczyny porzucenia osady do dziś pozostają tajemnicą, niektórzy przypuszczają, że stało się to za sprawą wojny domowej, inni, że epidemii, która unicestwiła mieszkańców. Ten dwuhektarowy kamienny gród został odkryty w 1911 roku przez brytyjskiego naukowca i badacza Hirama Binghama III. Ponieważ nigdy nie udało się ustalić, jak pierwotnie nazywała się osada będąca na liście zabytków UNESCO, do dziś funkcjonuje miano nadane przez Hirama (Machu Picchu tłumaczy się jako Stary Szczyt i jest to nazwa góry, której na grani leży miasto).

Do dziś też do końca nie wiadomo, z jakim przeznaczeniem osada została zbudowana – czy było to ekonomiczne i religijne centrum Inków, ośrodek kultu solarnego czy też przyczółek do podbojów wschodnich zboczy Andów. Jedno jest pewne, wizyta w Machu Picchu i podziwianie pozostałości okazałych świątyń, domostw i wież, to prawdziwa gratka dla miłośników architektury oraz tych, którzy podróżują szlakiem Światowej Listy Dziedzictwa UNESCO.