Plac Niebiańskiego Spokoju (Plac Tian'anmen) - jeden z największych publicznych placów na świecie

Skąd Plac Tian'anmen wziął swoją nazwę?

Plac znajduje się w samym centrum Pekinu, tuż przed wejściem do Zakazanego Miasta. Nazwa „Tian'anmen” oznacza dosłownie „Brama Niebiańskiego Spokoju” i pochodzi od monumentalnej bramy, która wznosi się po północnej stronie placu. To właśnie ta historyczna budowla, wzniesiona w 1420 roku za panowania cesarza Yongle z dynastii Ming, dała nazwę całemu obszarowi.

Sam plac jest znacznie młodszy od bramy – podczas gdy Brama Niebiańskiego Spokoju ma już ponad 600 lat, obecny plac w swojej dzisiejszej formie powstał dopiero w XX wieku. Wcześniej teren przed bramą był znacznie mniejszy i znajdowały się tam zabudowania mieszkalne oraz rzemieślnicze dzielnice starego Pekinu.

Nazwa „Niebiański Spokój” nie była przypadkowa. W chińskiej tradycji cesarz uważany był za Syna Nieba, a brama miała symbolizować harmonię między niebem a ziemią, między boskim porządkiem a ziemską władzą. Jak się jednak okazało, historia tego miejsca było daleka od spokoju, o którym mówi jego nazwa.

Nie taki spokojny – tragiczna historia Placu Niebiańskiego Spokoju

Choć myśląc o tragicznej historii Placu Niebiańskiego Spokoju, jako pierwsze przychodzi nam na myśl rok 1989, protesty odbywały się tam znacznie wcześniej. Już w 1919 roku plac stał się areną Ruchu 4 Maja, gdy chińscy studenci protestowali przeciwko ustaleniom Traktatu Wersalskiego i roszczeniom Cesarstwa Japonii do chińskich terytoriów.

Ruch 4 maja na trwałe wpisał się w chińską historię – do dziś obchodzony jest corocznie w Chinach jako Dzień Młodzieży, a na Tajwanie jako Dzień Literatury i Sztuki. Kolejnym dramatycznym momentem był 1976 rok, gdy po śmierci premiera Zhou Enlaia tysiące ludzi zebrało się na placu, aby oddać mu hołd. Incydent z 5 kwietnia został ostatecznie rozpędzony przez władze.

Najbardziej znanym wydarzeniem w historii placu pozostają jednak protesty z 1989 roku. Bezpośrednim impulsem była śmierć Hu Yaobanga – reformatora i zwolennika liberalizacji, którego śmierć stała się symbolem dla protestujących. Pierwotna żałoba szybko przerodziła się w sprzeciw wobec zbyt wolnych reform i liberalizacji kraju. Studenci, którzy licznie zgromadzili się na placu, żądali większej demokracji i wolności prasy. Władze w Pekinie zareagowały siłą, wysyłając przeciwko protestującym wojsko i czołgi.

Protesty zostały krwawo stłumione – liczba ofiar pozostaje nieoficjalnie potwierdzona i według różnych szacunków może sięgać od kilkuset do kilku tysięcy osób.

Duma Chińskiej Republiki Ludowej

1 października 1949 roku na Bramie Niebiańskiego Spokoju Mao Zedong oficjalnie ogłosił powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. To właśnie wtedy przywódca Komunistycznej Partii Chin powiedział słynne słowa: „Naród chiński powstał”. Proklamowanie ChRL zakończyło dramatyczny okres w dziejach Chin – „stulecie upokorzeń” (słabość względem zachodnich mocarstw i Cesarskiej Japonii) oraz wyniszczającą wojnę domową z nacjonalistami dowodzonymi przez Czang Kaj-szeka.

Przemówienie Mao z bramy Tian'anmen stało się jednym z najważniejszych momentów w historii nowoczesnych Chin, który do dziś jest wspominany w chińskich mediach i podręcznikach. Od tamtego dnia plac pełni także rolę reprezentacyjną – to tutaj organizowane są najważniejsze ceremonie państwowe i wielkie parady wojskowe.

Znaczenie placu dla chińskiej tożsamości narodowej widać nawet w codziennym życiu. Wizerunek Bramy Niebiańskiego Spokoju zdobi czerwone banknoty o nominale 100 juanów (około 50-60 zł) – nie przypadkowo znalazł się na najważniejszym nominale. Plac pojawia się również w chińskich paszportach jako symbol państwa.

Mimo swojej monumentalnej historii politycznej, Plac Tian'anmen to także miejsce codziennego życia mieszkańców Pekinu. Każdego poranka można zobaczyć ludzi ćwiczących tai-chi – tradycyjną formę medytacji w ruchu. Plac służy również jako popularne miejsce rodzinnych spacerów. Kiedy ostatnio odwiedzałem to miejsce, zauważyłem nowe zjawisko – licznych mieszkańców prowadzących relacje na żywo przez aplikacje społecznościowe, pokazując swoim obserwatorom, co aktualnie dzieje się na placu.

Na co zwrócić uwagę na Placu Tian'anmen?

Plac Tian'anmen to wyjątkowe miejsce, gdzie każdy element ma swoje znaczenie i opowiada historię. Spacerując po tej ogromnej przestrzeni, warto zwrócić szczególną uwagę na architekturę i detale, które pozwolą w pełni zrozumieć wagę tego miejsca dla Chin i ich kultury. Oto najważniejsze punkty, które zasługują na uwagę podczas zwiedzania.

Pomnik Bohaterów Ludowych

Pomnik Bohaterów Ludowych to centralny punkt Placu Tian'anmen i pierwszy element, który przykuwa uwagę zwiedzających. Jego budowa rozpoczęła się w 1952 roku i została zakończona w 1958 roku. Ten monumentalny obelisk stanowi hołd dla wszystkich, którzy oddali życie w walkach o wyzwolenie narodowe i niepodległość Chin.

Mając 38 metrów wysokości – co można porównać z 12-piętrowym budynkiem – góruje nad całym placem. Do jego budowy zużyto ponad 17 tysięcy ton szarego granitu i białego marmuru, co czyni go jedną z największych tego typu konstrukcji w Chinach.

Na pomniku widnieją słowa Mao Zedonga: „Chwała wieczna bohaterom ludowym". Wokół prostokątnej podstawy znajdują się reliefy przedstawiające kluczowe wydarzenia z chińskiej historii: opór przeciwko agresji imperialistycznej, Ruch 4 Maja z 1919 roku, powstania chłopskie i rewolucję rolną oraz zwycięstwo rewolucji komunistycznej w 1949 roku.

Podczas uroczystości państwowych, szczególnie z okazji Święta Narodowego Chin (1 października), składane są przy pomniku kwiaty i wieńce, co podkreśla jego znaczenie jako miejsca pamięci narodowej.

Mauzoleum Mao Zedonga

Mauzoleum znajduje się w południowej części Placu Tian'anmen i jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych, ale zarazem ważnych budowli tego miejsca. Powstało w 1977 roku, zaledwie rok po śmierci Mao Zedonga, jako hołd dla przywódcy, który proklamował powstanie Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 roku.

Fasada mauzoleum robi ogromne wrażenie – ozdobiona czerwonym marmurem i białymi kolumnami z kamienia, nadaje budynkowi majestatyczny, niemal świątynny charakter. Główne wejście prowadzi do hali hołdu, gdzie dominuje biały marmurowy pomnik Mao przedstawiający go w siedzącej pozie.

Centralną część mauzoleum stanowi sala z kryształową trumną, w której spoczywa zabalsamowane ciało przywódcy w jego charakterystycznym szarym mundurku. Wokół głównej hali znajdują się freski przedstawiające najważniejsze momenty z życia Mao Zedonga oraz z okresu rewolucji kulturalnej.

Mauzoleum pełni również rolę miejsca edukacji patriotycznej – chińscy uczniowie i delegacje składają tu kwiaty i przysięgają wierność ideałom rewolucji. To miejsce łączy w sobie kult jednostki i narodową pamięć, stanowiąc unikalny element historii XX wieku w Chinach.

Brama Niebiańskiego Spokoju (Tiananmen)

Brama Niebiańskiego Spokoju jest historycznym wejściem prowadzącym do Zakazanego Miasta i symbolem władzy cesarskiej. Została wybudowana w 1420 roku (10 lat po bitwie pod Grunwaldem) za panowania cesarza Yongle z dynastii Ming.

Mierzy 33 metry wysokości i ma tradycyjny podwójny dach pokryty żółtymi dachówkami – kolor zarezerwowany wyłącznie dla cesarza. Władca miał utrzymywać harmonię i boski porządek, dlatego brama nosi nazwę „niebiańskiego spokoju”.

W czasach dynastii Ming i Qing to właśnie tutaj cesarz przyjmował hołdy od zagranicznych poselstw. Historyczne znaczenie bramy kontynuowane jest do dziś – to stojąc na Bramie Niebiańskiego Spokoju, Mao Zedong ogłosił proklamowanie Chińskiej Republiki Ludowej. Dziś na jej fasadzie wisi jego portret, choć wcześniej znajdowały się tam wizerunki innych przywódców, w tym Czang Kaj-szeka czy nawet Stalina.

Brama Niebiańskiego Spokoju posiada pięć przejść, ale środkowe było zarezerwowane wyłącznie dla cesarza – tradycja podkreślająca jego wyjątkową pozycję w chińskiej hierarchii społecznej.

Kolumna flagi państwowej

Kolumna flagi państwowej znajduje się na północnej stronie Placu Tian'anmen, naprzeciwko Bramy Niebiańskiego Spokoju. Została wzniesiona w 1949 roku, tuż po proklamacji Chińskiej Republiki Ludowej. Maszt ma wysokość 32 metrów i jest wykonany z polerowanej stali nierdzewnej, symbolizując nowoczesność i siłę państwa. Codziennie o wschodzie słońca odbywa się tutaj uroczysta ceremonia podnoszenia flagi.

Kamienne lwy

Kamienne lwy stoją przy wejściu do Bramy Niebiańskiego Spokoju, pełniąc funkcję strażników. One również, jak sama brama, pochodzą z czasów dynastii Ming. Lwy są zawsze ustawione parami – samiec (z kulą pod łapą, symbolizującą władzę) i samica (z młodym lwem pod łapą, symbolizującym opiekę). Od kiedy poznałem tę symbolikę, wypatruję jej w każdym miejscu w Chinach, gdzie spotykam te symbole. Kamienne lwy na Placu Tian'anmen wykonane są z jasnego marmuru.

Perspektywa i rozmiary

Ten jeden z największych placów na świecie znajduje się na powierzchni 44 hektarów. Ma około 800 metrów długości i 500 metrów szerokości – to obszar większy niż 60 boisk piłkarskich. To właśnie dzięki tym rozmiarom plac jest głównym miejscem uroczystości państwowych i może pomieścić setki tysięcy ludzi. Perspektywa placu robi ogromne wrażenie – człowiek czuje się naprawdę mały wobec tej monumentalnej przestrzeni.

Ceremonia zmiany warty/podnoszenia flagi

Ceremonia odbywa się codziennie o wschodzie słońca. Czerwona flaga z żółtymi gwiazdami unoszona jest przez zdyscyplinowanych żołnierzy Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Flaga opuszczana jest z kolei o zachodzie słońca. To symboliczny koniec dnia w sercu chińskiej stolicy. Cały rytuał trwa zaledwie kilka minut, ale jest ważnym elementem patriotycznej edukacji i symbolem wierności państwu.

Plac Tian'anmen – podziemne przejścia

Aby zapewnić bezpieczeństwo pieszym i uniknąć przecinania szerokich arterii placu, wybudowano podziemne przejścia. Tunele umożliwiają mieszkańcom i turystom swobodne przemieszczanie się z jednej strony placu na drugą, zwłaszcza w godzinach szczytu. Bez tych przejść spacer po placu wymagałby bardzo długich obejść wokół jego obwodu.

Współczesne przejścia

Podziemne przejścia są nowoczesne, dobrze oświetlone i zaprojektowane z myślą o dużym natężeniu turystów. Dla osób z ograniczeniami ruchowymi przewidziano windy i szerokie schody, co podkreśla rolę placu jako przestrzeni otwartej dla wszystkich. W przejściach znajdują się także punkty informacyjne i mapy dla turystów.

Historyczne „Podziemne Miasto”

W latach 60. i 70. XX wieku, w czasach zimnej wojny, w Pekinie powstała sieć podziemnych tuneli znana jako „Podziemne Miasto” (Dixia Cheng). Te tunele miały pełnić funkcję schronów przeciwlotniczych – w razie ataku wojskowego mieszkańcy mogli się tam schronić. System był na tyle rozbudowany, że mógł pomieścić setki tysięcy ludzi. Do dziś budowane są w ten sposób parkingi podziemne pod galeriami handlowymi czy muzeami.

Choć Podziemne Miasto nie jest bezpośrednio połączone z placem Tian'anmen, znajduje się w bliskim sąsiedztwie. Dziś niektóre odcinki tych tuneli są udostępnione turystom jako fascynująca atrakcja pokazująca życie w czasach zimnej wojny.

Najważniejsze budynki wokół placu

Warto wspomnieć o najważniejszych budynkach, które znajdują się wokół Placu Tian'anmen. To miejsca, które podczas podróży do Pekinu trzeba zobaczyć.

Zakazane Miasto

Zakazane Miasto to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc nie tylko w Pekinie, ale w całych Chinach. Pałacowe Muzeum liczy prawie 1000 budynków i było siedzibą cesarzy z dynastii Ming i Qing. Znajduje się tuż za Bramą Niebiańskiego Spokoju.

Ten ogromny kompleks zbudowany na planie prostokąta przytłacza swoją wielkością. Zakazane Miasto powstało w centralnym punkcie Pekinu, symbolizując centrum władzy cesarskiej. Przed wejściem zawsze czekają długie kolejki, ale zdecydowanie warto tam być. Na miejscu można spacerować samemu, skorzystać z przewodnika audio lub wynająć dedykowaną osobę, która opowie o wszystkich ciekawostkach tego miejsca.

Wielka Sala Ludowa

Wielka Sala Ludowa znajduje się po zachodniej stronie placu. Jest siedzibą parlamentu Chin (Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych). Została wybudowana w 1959 roku jako symbol nowoczesnego państwa i potęgi chińskiej władzy ludowej. W środku znajdują się sale plenarne, bankietowe i konferencyjne. Największa z nich może pomieścić aż 10 tysięcy osób.

Muzeum Narodowe

To największe muzeum w Chinach i jedno z największych na świecie. Powstało z połączenia Muzeum Historii Chin i Muzeum Rewolucji Chińskiej w 2003 roku. Stałe wystawy obejmują historię cywilizacji chińskiej od prehistorii aż po czasy współczesne. W muzeum można zobaczyć m.in. nefrytowe dzieła sztuki, ceramikę z dynastii Tang czy dzieła sztuki współczesnej.

Qianmen (Południowa Brama)

Jak sama nazwa wskazuje, brama znajduje się na południe od Placu Tian'anmen. Zbudowana w XIV wieku, była częścią fortyfikacji miejskich Pekinu i chroniła południowy dostęp do Zakazanego Miasta.

Zhongshan Park

Park położony jest po zachodniej stronie Bramy Niebiańskiego Spokoju. To spokojna, zielona enklawa w sercu miasta. Park powstał w 1928 roku i został poświęcony pamięci Sun Jat-sena – ojca-założyciela Republiki Chińskiej. Dawniej jego wizerunek również znajdował się na Bramie Niebiańskiego Spokoju. Zhongshan Park to doskonałe miejsce na chwilę wytchnienia po intensywnym zwiedzaniu Placu Tian'anmen.

Ciekawostki o Placu Niebiańskiego Spokoju

Plac Tian'anmen to nie tylko monumentalna przestrzeń – to miejsce pełne fascynujących szczegółów, które pokazują, jak bardzo przemyślane było jego zaprojektowanie i jakie znaczenie ma dla współczesnych Chin.

• Każda z granitowych płyt chodnikowych jest ponumerowana. Ułatwia to organizację parad wojskowych i ustawianie oddziałów w idealnym szyku podczas uroczystości państwowych.

• Może pomieścić ponad 500 000 osób. Szacuje się, że Plac Tian'anmen jest w stanie jednocześnie pomieścić więcej ludzi niż mieszka w Gdańsku.

• Jedno z najbardziej monitorowanych miejsc na świecie. Kamery bezpieczeństwa są dosłownie wszędzie, co odzwierciedla troskę władz o porządek publiczny, zwłaszcza że plac historycznie był celem ataków terrorystycznych.

• Posiada swój własny mikroklimat. Plac Tian'anmen jest tak rozległy, że podczas upałów temperatura na placu bywa o kilka stopni wyższa niż w pobliskich uliczkach, co związane jest z efektem miejskiej wyspy ciepła – zjawiskiem powszechnym w dużych, utwardzonych przestrzeniach miejskich.

• Symboliczne centrum Chin. W okolicach placu znajduje się punkt „Kilometr Zero”, od którego mierzy się odległości w całych Chinach.

• Status „obiektu chronionego”. Plac Tian'anmen jest oficjalnie ważnym elementem dziedzictwa kulturowego i symbolem narodowej tożsamości Chińczyków.

Dlaczego warto zobaczyć Plac Tian'anmen na własne oczy?

Plac Tian'anmen to miejsce, które musisz zobaczyć na własne oczy, by w pełni poczuć jego unikalną atmosferę. To nie tylko jeden z największych publicznych placów świata, ale także serce życia politycznego i kulturalnego Chin.

Charakter placu zmienia się wyraźnie w zależności od pory dnia. O poranku panuje tam niemal mistyczna cisza – setki ludzi w skupieniu ćwiczy tai-chi. W ciągu dnia plac tętni życiem turystów z całego świata i mieszkańców Pekinu, a wieczorem zapiera dech w piersiach grą świateł na fasadach otaczających go budynków.

Spacerując po tej ogromnej przestrzeni, dostrzega się nie tylko potęgę jej architektury, ale także niezwykłą energię tego miejsca. To tutaj można stanąć dokładnie tam, gdzie Mao proklamował powstanie współczesnych Chin, gdzie tysiące ludzi codziennie składa hołd swoim bohaterom, gdzie historia wciąż się pisze, a każdy krok może stać się częścią wielkiej opowieści.

Plac Tian'anmen to miejsce, które zmienia sposób patrzenia na Chiny – pokazuje ich dumę, potęgę, ale też skłania do refleksji nad trudną historią. To doświadczenie, którego nie da się zastąpić żadnym filmem czy zdjęciem i dlatego warto je zobaczyć na własne oczy.

Plac Tian'anmen i inne atrakcje Chin zobaczysz podczas wycieczek z Rainbow!

Zdjęcia nie oddają prawdziwych rozmiarów Placu Tian'anmen. Dopiero stojąc na tej ogromnej przestrzeni, rozumiesz, dlaczego nazywa się go jednym z największych placów świata. Ceremonia podnoszenia flagi o wschodzie słońca, tłumy ludzi ćwiczących tai-chi, monumentalna Brama Niebiańskiego Spokoju – wszystko to trzeba zobaczyć na własne oczy, żeby docenić skalę tego miejsca.

Plac to jednak tylko jeden z wielu powodów, dla których warto odwiedzić Chiny. Z Rainbow zobaczysz także Terakotową Armię – tysiące figur sprzed 2000 lat, które wciąż stoją na straży, Klasztor Shaolin, gdzie mnisi ćwiczą prawdziwe kung-fu, czy Zaporę Trzech Przełomów – konstrukcję tak wielką, że wpłynęła na rotację Ziemi.

Wycieczki do Chin z Rainbow pokazują kraj pełny kontrastów – od starożytnych zabytków po nowoczesne cuda techniki. To miejsce, które nigdy nie przestaje zaskakiwać. Sprawdź naszą ofertę i przekonaj się sam, dlaczego Chiny to jeden z najbardziej fascynujących kierunków na świecie!