Zakazane Miasto w Pekinie – poznaj sekret jego nazwy i niezwykłą historię

Z jakiego powodu Zakazane Miasto nosi taką nazwę? Dlaczego jest „zakazane"?

Jeżeli miałbym wytłumaczyć, dlaczego Zakazane Miasto nosi taką nazwę, warto zerknąć na chińskie znaki. Oficjalna nazwa tego miejsca to Zǐjìnchéng (紫禁城). Chińczycy opisują to trzema znakami.

• Pierwszy to 紫, czyli purpurowy. Kolor ten wiąże się z gwiazdą Polaris. To właśnie tam, według chińskiej kosmologii znajdować ma się Purpurowy Pałac. To centrum nieba.

• Drugi znak 禁 tłumaczy się jako niedostępny, zakazany. Oznacza to, że ludzie spoza elity nie mają prawa wejścia.

• Ostatni, trzeci znak 城 tłumaczyć można jako miasto lub warownia. Zakazane miasto jest ziemskim odpowiednikiem boskiego miejsca, które ma być niedostępna dla zwykłych Chińczyków.

Już same te informacje sprawiły, że odwiedzając Purpurowe Zakazane Miasto po raz pierwszy w swoim życiu, czułem wyjątkowość tej chwili. Kiedyś miejsce niedostępne, owiane tajemnicami. Teraz mogłem tam spacerować i podziwiać architekturę oraz sztukę.

Od 1420 roku aż do 1912 roku każdy, kto chciał wejść do Zakazanego Miasta, musiał posiadać specjalną przepustkę. Nadworny strażnik wydawał taką pisemną zgodę, ale i tak odwiedzać można było jedynie zewnętrzne sale audiencyjne, a cała wizyta kończyła się przed zachodem słońca. Nieuprawnione wejście kończyło się najczęściej karą chłosty, a nawet śmiercią.

Inne nazwy Zakazanego Miasta

Na przestrzeni wieków Zakazane Miasto nosiło różne nazwy, które odzwierciedlały zmieniające się funkcje i percepcję tego miejsca. Purpurowe Zakazane Miasto (Zǐjìnchéng) było oficjalną nazwą za czasów dynastii Ming oraz Qing, która pojawiała się w dokumentach urzędowych. Potocznie skracano ją do dwóch znaków – właśnie do Zakazanego Miasta.

W planach urbanistycznych tych dwóch dynastii można też spotkać nazwy Miasto Cesarskie i Dwór Wewnętrzny. Dynastia Ming używała również określenia Wielkie Wnętrze (大内), które oznaczało całość prywatnych apartamentów cesarza. Co ciekawe, w tym samym czasie określenie to stało się synonimem dworskich intryg.

Przełomowa zmiana nastąpiła w 1925 roku, kiedy kompleks pałacowy przekształcono w Muzeum Pałacowe i pojawiła się nazwa Dawny Pałac (故宫). To symboliczna zmiana kończąca epokę cesarstwa w Chinach. Kiedy w 1937 roku rozpoczęła się inwazja Cesarstwa Japońskiego na Chiny, najcenniejsze eksponaty zapakowano do skrzyń i wywieziono z miasta. Skrzynie te były oznaczone znakami Muzeum Pałacowego – nazwa, która przetrwała burzliwe czasy wojny.

Historia powstania Zakazanego Miasta

Historia powstania Zakazanego Miasta to fascynująca opowieść o wielkich ambicjach, nowatorskich rozwiązaniach technologicznych i ogromnej pracy rzeszy ludzi. Ten imponujący kompleks budowli powstał w tempie, które nawet dziś może budzić zdumienie – za panowania dynastii Ming, w ciągu zaledwie 14 lat, wzniesiono jeden z największych pałacowych kompleksów w historii świata.

Jak to możliwe, że projekt tej skali został zrealizowany tak szybko? Odpowiedź kryje się w połączeniu cesarskiej determinacji, mistrzowskiej organizacji prac i bezprecedensowej mobilizacji zasobów całego cesarstwa.

Dynastia Ming i wizja cesarza Yongle

Cesarz Yongle, ten sam, który pojawia się w artykule o Placu Tian'anmen, przejął władzę po zbrojnej rebelii przeciw swojemu bratankowi, cesarzowi Jianwenowi. Budowa nowej stolicy miała legitymizować jego władzę i odciąć go od dziedzictwa poprzednika.

Już sama decyzja o powierzeniu realizacji tego projektu eunuchowi Ruan Anowi i mistrzowi architektury Nguyễn Anowi była kontrowersyjna. Nguyễn to nie jest typowe chińskie nazwisko. Pochodził on z Wietnamu i został uprowadzony do Chin jako jeniec wojenny.

Podobnie jak w przypadku Placu Niebiańskiego Spokoju, tak i tutaj plan Zakazanego Miasta został oparty na zasadach feng shui, kosmologii konfucjańskiej oraz planach starożytnego pałacu w Luoyang. W tym przypadku ważne są osie symetrii, liczba pomieszczeń czy hierarchia przestrzeni.

Yongle osobiście zatwierdzał lokalizacje najważniejszych pawilonów. Jego rytualna obecność na placu budowy była formą nadania pałacowi mandatu Niebios.

Jak przebiegała budowa największego kompleksu pałacowego świata?

Patrząc na skalę przedsięwzięcia i ówczesną technologię, prace budowlane trwały bardzo krótko. W ciągu zaledwie 14 lat, pomiędzy 1406 a 1420 rokiem, wzniesiono 980 budynków na powierzchni 72 hektarów. Budowa zaangażowała ponad milion robotników i 100 tysięcy rzemieślników. Te liczby przyprawiają o zawrót głowy. To jedno z największych przedsięwzięć budowlanych w historii.

Równie imponująca była logistyka całego przedsięwzięcia. Transport surowców do budowy odbywał się w wyjątkowy sposób. Używano drewna nanmu, które sprowadzano ze środkowych Chin. Niektóre belki miały ponad 20 m długości i ważyły nawet kilka ton. Zimą przeciągano je po lodzie specjalnie przygotowanymi, zamarzniętymi kanałami.

Organizacja produkcji cegieł była równie precyzyjna. Pochodziły one z pieców Suzhou, a każdą z nich znakowano stemplem rzemieślnika. To był nie tylko podpis na dziele – oznakowanie pozwalało znaleźć winnego wadliwie wytworzonych materiałów. Karą mogła być nawet chłosta.

Skalę przedsięwzięcia pokazuje fakt, że powstało nawet specjalne Kamienne Biuro, które zarządzało eksploracją marmurowych złóż wyłącznie na potrzeby Zakazanego Miasta. Ta dedykowana administracja dowodzi, jak bardzo cesarze dbali o każdy detal swojej rezydencji.

Muszę wspomnieć jeszcze o dachach. Były one pokryte 15 milionami żółtych dachówek, wypalanych z gliny żelazistej. Kolor żółty zarezerwowany był wyłącznie dla cesarza i znajdował się również na chorągwiach cesarskich. Jedynym wyjątkiem była biblioteka, która miała zielony dach symbolizujący odnowę i wiedzę.

Czasy dynastii Ming – od wielkości do upadku

Dawny pałac cesarski dynastii Ming był miejscem przede wszystkim rytuałów cesarskich. Odbywały się tam coroczne modlitwy o deszcz, pomyślność żniw czy obserwowano zaćmienia Słońca. Było to również miejsce koronacji cesarzy. Z czasem jednak znaczenie pałacu cesarskiego malało. Wraz z upływem blisko 300 lat panowania dynastii Ming potężni eunuchowie zaczęli kontrolować dostęp do cesarza. Pałac cesarski zamienił się w zamkniętą scenę intryg. Stąd Zakazane Miasto stało się symbolem pałacowych intryg, o czym pisałem nieco wyżej.

Panowanie dynastii Ming w tym miejscu kończy się tragicznie. Ostatni cesarz Chongzhen w 1644 roku powiesił się w Ogrodzie Węglowym (dzisiejszy Park Jingshan). Zrobił to z bezsilności wobec upadku swojego Zakazanego Miasta.

Era dynastii Qing – nowe funkcje, stare tradycje

Dynastia Qing pochodząca z Mandżurii, po zdobyciu miasta utrzymała strukturę pałacu cesarskiego, jednak wprowadzając symboliczne zmiany. Oglądając film „Ostatni Cesarz”, zauważyć można żółte chorągwie w straży bramnej. To właśnie chorągwie klanów mandżurskich.

W bocznych pawilonach ulokowano Cesarską Radę Wojskową oraz Tajną Radę. Pałac cesarski zyskał nowe funkcje polityczne. Mimo tego część cesarzy dynastii Qing, takich jak Kangxi czy Qianlong, wolała spędzać czas w Pałacu Letnim niż w Zakazanym Mieście.

W XIX wieku, za panowania cesarzowej Cixi, Zakazane Miasto stało się centrum władzy prowadzonej z ukrycia. Cixi przez dekady rządziła zza zasłony w Pałacu Spokoju i Długowieczności.

Ostatni cesarz Puyi, który był marionetkowym władcą wspieranym przez Cesarstwo Japońskie, mógł pozostać w Pałacu Niebiańskiej Czystości, ale pozostałe pawilony stały się własnością publiczną.

Koniec pewnej epoki, czyli zmiana w Muzeum Pałacowe

Zakazane Miasto kończy swoją cesarską historię w 1925 roku, kiedy po 500 latach utworzono Muzeum Pałacowe. Rezydencja cesarska i symbol realnej władzy przestał istnieć.

Ta transformacja była symbolicznym zakończeniem tysiącletniego systemu cesarskiego w Chinach. Miejsce, które przez wieki pozostawało niedostępne dla zwykłych ludzi, nagle otworzyło swoje bramy dla wszystkich. To, co kiedyś było najbardziej strzeżonym sekretem imperium, stało się publicznym dziedzictwem narodu.

Zmiana ta nie przyszła bez trudności. Wiele artefaktów zostało zniszczonych lub rozproszonych podczas wojen i rewolucji XX wieku. Podczas japońskiej inwazji najcenniejsze eksponaty ewakuowano, a niektóre z nich nigdy nie wróciły do pierwotnego miejsca. Część skarbów cesarskich trafiła ostatecznie do muzeów na Tajwanie, co do dziś pozostaje źródłem sporów.

Dzisiaj Zakazane Miasto, oficjalnie znane jako Muzeum Pałacowe, przyjmuje rocznie miliony zwiedzających z całego świata. Paradoksalnie, miejsce, które było niegdyś symbolem ekskluzywności i izolacji, stało się jedną z najbardziej demokratycznych przestrzeni kulturalnych na świecie. Każdy turysta może dziś przejść ścieżkami, którymi kiedyś kroczyli tylko cesarze i ich dworzanie.

Architektura Zakazanego Miasta – symbol niebiańskiego porządku

Całość architektury Zakazanego Miasta oparta jest na osi północ-południe, zgodnie z zasadą centralności i równowagi. Sama równowaga to wartość, którą cenią Chińczycy do dziś. Wszelkie ekstrema zawsze są niebezpieczne.

Cztery bramy główne

Na terenie Zakazanego Miasta znajdują się cztery główne bramy, które wymagają opisania, ponieważ pełniły one różne funkcje w tym niezwykłym kompleksie.

Brama Południkowa (Wumen) – ceremonialne wejście do władzy

Największa brama w całym kompleksie i główne, ceremonialne wejście do Zakazanego Miasta składa się z centralnej wieży i dwóch skrzydeł. Jak w przypadku bram na Placu Tian'anmen, tak i tutaj centralne wejście przeznaczone było tylko dla cesarza, podczas gdy urzędnicy i inni członkowie dworu musieli używać bocznych przejść. W bramie znajdowało się pięć przejść symbolizujących pięć cnót konfucjańskich oraz pięć kierunków geograficznych – dla Chińczyków piątym kierunkiem był środek.

Na górze bramy znajduje się Wieża Pięciu Feniksów. Ten mityczny ptak symbolizuje nie tylko odrodzenie, ale również dobrobyt i boską władzę. To właśnie z tej bramy ogłaszano edykty, a także czytano wyniki egzaminów cesarskich dla kandydatów na mandarynów. Znaczenie tych egzaminów pozostało w kulturze Chin do dzisiaj – w postaci egzaminu gaokao – ale to już temat na osobną historię. Za czasów dynastii Ming przed główną bramą dokonywano również egzekucji wysoko postawionych urzędników.

Brama Najwyższej Harmonii (Taihemen) – próg świętej przestrzeni

To wejście do wewnętrznego dziedzińca ceremonialnego, które prowadzi do Tronu Najwyższej Harmonii tuż przed Salą Najwyższej Harmonii. Brama symbolizuje przejście od świata ludzi do świata boskiego porządku, gdzie cesarz Chin pełnił funkcję pośrednika między Niebem a Ziemią. Na dachu bramy znajduje się 11 ceramicznych smoków, a za bramą znajdował się Złoty Wodospad Smoków – wyrafinowany system ozdobiony rzeźbionymi smokami, przez który woda oczyszczała rytualnie teren przed ceremoniami. Po obu stronach bramy znajdowały się komnaty dla strażników z elitarnego pułku, którzy pilnowali wejść w czasie uroczystości.

Brama Niebiańskiej Czystości (Qianqingmen) – granica prywatności

Brama wejściowa do rezydencji cesarskiej oznaczała granicę między sferą rytuału a sferą życia prywatnego cesarza. Za nią znajdowały się Pałac Niebiańskiej Czystości i Pałac Ziemskiej Spokojności. Za panowania cesarza Kangxi i Qianlonga pełniła także funkcję miejsca narad tajnej rady doradczej. Na wewnętrznych drzwiach widniała złota tablica z napisem: 「正大光明」– „uczciwość i przejrzystość” - motto, które cesarze umieszczali nad tronem jako deklarację sprawiedliwości.

Brama Boskiej Mocy (Shenwumen) – praktyczne wyjście

Brama znajdująca się dokładnie naprzeciw Bramy Południkowej była często nazywana „Tylną Bramą” i służyła głównie do transportu żywności, zaopatrzenia oraz jako wyjście w nagłych wypadkach. W czasie oblężeń lub pożarów przez tę bramę wyprowadzano w bezpieczne miejsce damy dworu i księżniczki. W XIX wieku cesarzowa Cixi potajemnie opuszczała przez nią pałac, udając się do Pałacu Letniego – wiemy to, ponieważ zachowały się rozkazy dotyczące palankinów i ochrony tej trasy.

Choć brama miała bardziej użytkowy charakter, została przebudowana w XVIII wieku w stylu bardziej reprezentacyjnym. Obecnie to główne wejście turystyczne do Zakazanego Miasta, przez które przechodzi większość zwiedzających.

Zewnętrzny dziedziniec – część ceremonialna

To najbardziej reprezentacyjna część Zakazanego Miasta, przeznaczona do rytuałów państwowych, audiencji i uroczystości koronacyjnych. Tutaj cesarz jawił się jako Syn Niebios. Wszystkie trzy pawilony znajdują się na trzypoziomowym marmurowym podwyższeniu, otoczonym białymi balustradami z ponad tysiącem rzeźbionych smoków. Znów ta skala, która w przypadku Chin zawsze potrafi przytłoczyć.

Pawilon Najwyższej Harmonii (Taihedian)

Pierwszy i największy z pawilonów to prawdziwe serce ceremonialnej władzy – największa drewniana sala ceremonialna nie tylko w Zakazanym Mieście, ale w całych Chinach. Choć była wielokrotnie odbudowywana po pożarach, obecna wersja z 1695 roku nadal zachwyca rozmiarami: 35 m wysokości i ponad 2 300 m² powierzchni. Konstrukcja opiera się na 72 kolumnach, z których sześć centralnych wykonano z monolitycznych belek drogocennego drewna nanmu.

W tej właśnie sali odbywały się najważniejsze wydarzenia państwowe – koronacje cesarzy, obchody Chińskiego Nowego Roku, wypowiadano wojny i ogłaszano pokój. Centralnym punktem jest tron smoka na pięciostopniowym marmurowym podium, za którym widnieją motywy słońca i smoków symbolizujące władzę nad wszystkimi stronami świata. Paradoksalnie, w czasach dynastii Qing zimą rezygnowano z używania tej wspaniałej sali – brak ogrzewania i problemy z utrzymaniem stabilności konstrukcji zmuszały do przenoszenia ceremonii do mniejszych pomieszczeń.

Pawilon Środkowej/Umiarkowanej Harmonii (Zhonghedian)

Drugi pawilon pełnił bardziej intymną funkcję w ceremonialnym rytuale. Ten najmniejszy z trzech, zbudowany na kwadratowym planie z czterospadowym dachem, służył cesarzowi jako miejsce odpoczynku i medytacji przed wielkimi ceremoniami. Szczególnie przed Nowym Rokiem spędzał tu kilka godzin w samotności, aby „zjednoczyć się z Niebem". Przechowywano tu także ceremonialną trzcinę i znajdował się tron pomocniczy oraz zegar wodny odmierzający czas rytuałów.

Pawilon Trwałej Harmonii (Baohedian)

Ostatni z pawilonów ceremonialnych zyskał z czasem więcej praktycznych funkcji, szczególnie za dynastii Qing. To tutaj cesarz przyjmował hołdy wasali z Mongolii, Korei i Tybetu, a przed salą znajdowała się płyta z szesnastoma smokami, przed którą kandydaci na urzędników musieli się zatrzymać i oddać pokłon. Pawilon służył również jako miejsce cesarskich bankietów – dokumenty wspominają o legendarnych 120-daniowych ucztach na cześć zwycięstw wojennych czy urodzin władcy. Dopiero to się nazywa impreza!

Wewnętrzny dziedziniec – część prywatna

To najbardziej chroniona strefa Zakazanego Miasta – centrum życia codziennego cesarza i jego rodziny. Była miejscem snu, modlitwy, codziennej pracy oraz działalności administracyjnej prowadzonej „zza zasłony”. Tutaj rozgrywały się również pałacowe intrygi i walki o sukcesję.

Pałac Niebiańskiej Czystości (Qianqinggong) – serce męskiej władzy

Główna rezydencja cesarza i symbol niebiańskiej mocy Yang w Zakazanym Mieście. Nazwa pochodzi z Księgi Przemian, gdzie „Qián” oznacza twórczą, niebiańską siłę, a „Qīng” – czystość i sprawiedliwość, symbolizując moralną doskonałość władcy. Za dynastii Ming był sypialnią cesarza z ozdobnym łożem z baldachimem i ścianami pokrytymi jedwabiem haftowanym w smoki. Wnętrze pałacu miało 9 pokoi i 27 wnęk – liczby symboliczne, gdzie 9 oznaczało cesarza, a 3³ doskonałość.

Sala Kultywacji Mentalnej (Yangxindian) – centrum administracji

Biuro i prywatna rezydencja cesarzy dynastii Qing, której nazwa odwołuje się do konfucjańskiej idei wewnętrznej pracy nad sobą jako podstawy dobrego rządzenia. Cesarze Qing spędzali tu większość czasu – cesarz Qianlong podpisywał tu edykty, słuchał ministrów i przeglądał raporty od namiestników z całego kraju.

Znajdowało się tu „Biuro Czterech Wielkich Sekretarzy”, gdzie pracowali najważniejsi doradcy polityczni, a w bocznych komnatach mieściła się „Sala Wspólnego Zarządzania”, gdzie cesarzowa-wdowa Cixi rządziła „zza zasłony”, siedząc za ekranem z białego jedwabiu.

Pałac Ziemskiego Spokoju (Kunninggong) – sfera żeńskiego pierwiastka

Rezydencja symbolizująca żeński pierwiastek Yin przechodziła znaczące zmiany funkcji między dynastiami. W epoce Ming był głównym pałacem cesarzowej z osobnym pawilonem modlitwy i sypialnią. Za dynastii Qing po lewej stronie odbywały się mandżurskie rytuały, a po prawej znajdował się pokój weselny cesarskiej pary.

Pozostałości trójnogich kadzielnic do modlitw o płodność świadczą o ważności tych rytuałów dla dynastii Qing, która mocno wierzyła we wróżby i znaczenie potomstwa dynastii. W 1908 roku przed śmiercią Cixi nakazała odrestaurowanie tej sali na wypadek ślubu ostatniego cesarza Puyi, do którego jednak nigdy nie doszło.

Pawilon Jedności (Jiaotaidian) – symbol harmonii przeciwieństw

Sala Jedności znajdująca się między Pałacem Niebiańskiej Czystości a Pałacem Ziemskiego Spokoju stanowi symboliczne centrum żeńsko-męskiej harmonii Yin-Yang. Ma kształt kwadratu symbolizującego Ziemię, ale z dachem w kształcie kopuły reprezentującym Niebo.

Od XVIII wieku przechowywano tu 25 cesarskich pieczęci dynastii Qing, z których każda służyła do innego rodzaju edyktu – wojskowego, rodzinnego czy religijnego. Pieczęcie były przechowywane w lakowanych szafach zamykanych na kody rytualne. Sala służyła również jako miejsce wręczania darów przez cesarza cesarzowej w dniu jej urodzin lub Nowego Roku, gdzie przynoszono specjalne dary z jadeitu, złota i pereł.

Inne ważne budynki Zakazanego Miasta

Pisząc o Zakazanym Mieście nie można nie wspomnieć o kilku innych budynkach, które zdecydowanie zasługują na przybliżenie ich symboliki i piękna. To przestrzenie rekreacyjne, służące do edukacji czy mieszkania.

Ogród Cesarski (Yuhuayuan) – przestrzeń kontemplacji

Ogród cesarski był prywatną przestrzenią stworzoną dla kontemplacji i rytuałów taoistycznych. Zajmuje około 12 000 m² i jest usytuowany na północnym krańcu pałacu, za Pałacem Ziemskiego Spokoju. Układ ogrodu oparty jest na zasadzie czterech stron świata i pięciu żywiołów, a jego geometria łączy w sobie zasady feng shui i chińskiej kosmologii. Jeżeli nie jest to pierwszy tekst o Chinach, który tutaj czytasz, możesz zauważyć, że zasady te przewijają się we wszystkich historycznych miejscach, które teraz możesz zwiedzać.

Ogród wykorzystywany za dynastii Ming i Qing posiada sztuczne pagórki zwane Górami Przewagi, gdzie spaceruje się krętymi ścieżkami z kamieni w formie smoków. Jak w każdym chińskim ogrodzie, tak i tutaj znajdują się altany, a centralnym punktem jest Pawilon Przemyślanej Czystości – taoistyczna świątynia poświęcona „Najwyższemu Władcy Nieba”, gdzie cesarze modlili się o zdrowie i długowieczność.

Pawilon Literackiej Chwały (Wenyuange) – strażnik wiedzy

Na terenie Zakazanego Miasta znajduje się najważniejsza biblioteka za murami kompleksu – Pawilon Literackiej Chwały. Biblioteka powstała z inicjatywy cesarza Qianlonga, aby chronić największą encyklopedię i antologię chińskiej literatury. Pawilon znajdował się na wschód od sali audiencyjnej, symbolizując świat nauki wschodzący jak słońce.

Budynek posiada podwójny dach i mury o podwyższonej odporności na ogień, co było rzadkością w Zakazanym Mieście – zrozumiale jednak, z uwagi na wiedzę, którą skrywał w swoich murach. Teksty przechowywano w specjalnych szafach lakierowanych z drzewem kamforowym, które chroniło manuskrypty przed insektami i wilgocią. Pracowali tu wyłącznie uczeni z elitarnej Akademii Hanlin, którzy mieli zakaz opuszczania kompleksu bez specjalnego rozkazu.

Sześć Pałaców Wschodnich i Zachodnich – świat konkubin i intryg

Zakazane Miasto za czasów dynastii Ming i Qing miało również rezydencje dla konkubin i matek przyszłych władców. Pałace znajdują się symetrycznie po obu stronach głównej osi kompleksu i składają się z budynku głównego, dwóch skrzydłowych pawilonów i małego dziedzińca z ogrodem. Najbardziej znane to Pałac Wiecznego Wiosennego Blasku oraz Pałac Czystego Dnia na wschodzie, a na zachodzie Pałac Wiecznej Wiary oraz Pałac Czystej Rozkoszy.

W czasach dynastii Qing mieszkało tu na stałe od 10 do 20 kobiet – konkubiny, służki, nauczycielki dzieci. W pałacach tych rozgrywały się największe intrygi pałacowe, walki o względy cesarza i dziedzictwo tronu. W jednym z tych pałaców wychowywano cesarza Tongzhi, który jako dziecko był izolowany przez cesarzową Cixi i pozbawiony kontaktu z rówieśnikami.

Pozostałe ważne budynki – edukacja i emerytura władzy

Pawilon Kształtowania Charakteru znajdował się blisko Bramy Najwyższej Harmonii i pełnił funkcję „wewnętrznej akademii” – elitarnej szkoły, w której nauczyciele Akademii Hanlin przekazywali wiedzę przyszłym regentom i ministrom. Uczono historii dynastii, rytuałów, kaligrafii i klasyków konfucjańskich. Cesarz Qianlong osobiście wygłaszał tu wykłady – tzw. lekcje tronu w obecności młodych książąt i uczonych.

Pałac Spokojnej Długowieczności to specjalna rezydencja dla cesarzy na emeryturze, zbudowana przez cesarza Qianlonga, który zapowiedział abdykację po 60 latach panowania, aby nie prześcignąć swego dziadka, cesarza Kangxi. Qianlong rzeczywiście abdykował w 1796 roku, ale nadal rządził jako „cesarz senior” z tej rezydencji, co pozwalało mu kontrolować władzę bez formalnego tytułu. Po śmierci cesarza pałac służył jako prywatne muzeum dla elit, a w czasach republikańskich wiele z jego dzieł zostało wywiezionych do Nankinu i Tajpej.

Zwiedzanie Zakazanego Miasta – na co zwracać uwagę?

Zakazane Miasto to miejsce, które może dosłownie oszałamiać bogactwem detali architektonicznych. Każdy element – od wysokości budynku po kolor dachówki – został zaprojektowany zgodnie z przemyślaną symboliką władzy i chińskiej kosmologii. Aby w pełni docenić to niezwykłe miejsce, warto wiedzieć, na co zwracać uwagę podczas zwiedzania.

Układ przestrzenny jako mapa władzy

W samym centrum znajduje się Pawilon Najwyższej Harmonii, a pozostałe budynki podporządkowane były tej osi. Im budynki znajdowały się dalej na północ, tym bardziej pełniły funkcje sakralne i prywatne. Z przodu zawsze była władza, z tyłu życie prywatne – ten układ przestrzenny nie był przypadkowy, lecz odzwierciedlał konfucjańskie zasady hierarchii społecznej i kosmicznego porządku.

Architektoniczne znaki hierarchii

Szczególną uwagę warto zwracać na system wizualnych kodów hierarchii. Wysokość budynków bezpośrednio odpowiadała randze – najwyższe pawilony ceremonialne przewyższały wszystkie inne struktury. Kolor dachów również miał znaczenie: żółte dachówki były zarezerwowane wyłącznie dla cesarza, podczas gdy zielone mogli używać książęta, a szare – niżsi urzędnicy. Liczba rzędów dachówek na krawędziach również była ściśle regulowana – cesarski pawilon miał dziewięć rzędów, podczas gdy budynki o niższej randze mogły mieć maksymalnie siedem.

Mityczni strażnicy na dachach

Szczególnie fascynujące są ozdobne figury na narożnikach dachów. Każda z nich miała symboliczne znaczenie: smoki oznaczały cesarską władzę (w chińskiej mitologii smok to dobroczynne zwierzę przynoszące szczęście, w przeciwieństwie do polskich opowieści), feniks symbolizował cesarzową, lwy strzegły przed złymi duchami, a hipogryfy chroniły przed pożarami. Liczba figurek na jednym dachu również była hierarchiczna – cesarski pawilon mógł mieć dziewięć różnych stworzeń, podczas gdy mniejsze budynki ograniczały się do trzech lub pięciu.

Symbolika kolorów i detali

Zakazane Miasto to miejsce pełne przemyślanej symboliki kolorystycznej. Wszechobecne czerwone ściany oznaczały szczęście i życie, ale również wyznaczały granicę między światem cesarskim a zewnętrznym. Każdy odcień czerwieni miał znaczenie – ciemniejsza czerwień stosowana w głównych pawilonach symbolizowała dostojność i moc, podczas gdy jaśniejsze tony w budynkach mieszkalnych wyrażały radość i dobrobyt. Kolor posadzek również nie był przypadkowy – białe i szare kamienie symbolizowały równowagę pomiędzy siłami Yin i Yang, a ich wzory naśladowały przepływ energii qi przez przestrzeń pałacową.

Warto też zwracać uwagę na detale architektoniczne jak liczba schodów (zawsze nieparzysta, najczęściej 9 – liczba cesarska), szerokość bram (centralne przejście zawsze najszersze dla cesarza), orientację budynków względem stron świata (północ – świętość, południe – władza świecka) oraz rozmieszczenie studni i drzew, które miało zapewnić odpowiedni przepływ energii feng shui przez cały kompleks.

Legendy i mity o Zakazanym Mieście

Zakazane Miasto to również przestrzeń pełna legend i opowieści, które przez wieki narastały wokół tego tajemniczego kompleksu. Niektóre z tych historii mają podstawę w faktach, inne to czysta mitologia, ale wszystkie składają się na fascynującą mozaikę ludowych wierzeń i pałacowych tajemnic.

Perłowa konkubina

Zhenfei, zwana Perłową Kondubiną, była jedną z żon cesarza Guangxu z dynastii Qing. Pochodziła z arystokratycznej rodziny mandżurskiej należącej do Białego Sztandaru i otrzymała swój tytuł „Konkubina Perłowa” w 1889 roku, gdy stała się faworytą cesarza. Była niezwykle piękna, wykształcona i inteligentna, a przede wszystkim – fascynowała ją nowoczesność. Nosiła stylizowane suknie w stylu zachodnim, znała podstawy języka angielskiego i aktywnie popierała reformy, które próbował wprowadzać jej mąż.

To jednak ściągnęło na nią gniew najpotężniejszej kobiety w cesarstwie – cesarzowej-wdowy Cixi, która faktycznie rządziła Chinami. Cixi nienawidziła Perłowej Konkubiny, oskarżając ją o demoralizowanie rodziny cesarskiej, brak pokory i przekraczanie tradycyjnych ról kobiet w pałacu. Zhenfei odważyła się nawet publicznie krytykować potężną cesarzową-wdowę.

Konflikt osiągnął punkt kulminacyjny podczas powstania bokserów w 1900 roku. Gdy wojska zachodnie zbliżały się do Pekinu, a dwór przygotowywał się do ucieczki z Zakazanego Miasta, Cixi postanowiła rozprawić się z niewygodną rywalką. Według najczęściej powtarzanej wersji nakazała utopić Zhenfei w pałacowej studni. Egzekucji dokonał eunuch Zhao, wrzucając młodą kobietę do studni w Pałacu Spokojnej Rozkoszy. Ciało odnaleziono dopiero dwa lata później, gdy brat Zhenfei poprosił o godny pochówek. Szczątki przeniesiono na cmentarz konkubin dynastii Qing.

Do dziś w Zakazanym Mieście można zobaczyć prostą, niepozorną studnię otoczoną niską barierką z tabliczką „Studnia Zhenfei”. Współczesne relacje strażników mówią, że czasem słychać w nocy szloch kobiety w tamtej okolicy. Niektórzy uważają, że duch konkubiny nigdy nie opuścił Zakazanego Miasta. W kulturze popularnej Chin XX i XXI wieku Zhenfei stała się symbolem tragicznej kobiety, która próbowała żyć inaczej, ale została zniszczona przez skostniały system. Pojawia się w filmach, serialach (np. „Ostatni Cesarz”), a nawet operach pekińskich i baletach jako postać romantyczna i buntownicza. W literaturze określa się ją czasem mianem „chińskiej Ofelii” – uwięzionej między władzą, miłością a polityką.

Legenda o alchemiku i żywej rtęci

W czasach cesarza Jiajinga (Ming) w Zakazanym Mieście działał tajemny warsztat alchemiczny, gdzie próbowano stworzyć „pigułkę nieśmiertelności”. Według podań jeden z taoistycznych alchemików wprowadził do pałacu system rtęciowych kanałów pod podłogą, które miały być „żyłami energii Yang” chroniącymi cesarza przed złymi duchami. W nocy, jeśli ktoś próbował przejść przez dziedziniec, miał słyszeć metaliczne szepty i dźwięk płynącego metalu – strażnicy podobno chorowali lub tracili rozum po służbie w tym rejonie.

Mit o 9999,5 pomieszczeniach

Powszechnie mówi się, że Zakazane Miasto ma 9999,5 komnat (choć faktycznie jest ich około 8700). Według legendy pełna liczba 10 000 zarezerwowana była dla Niebiańskiego Pałacu Jadeitowego Cesarza, władcy niebios. Dodanie pełnej dziesięciotysięcznej komnaty byłoby przestępstwem przeciw boskiemu porządkowi i uzurpacją – dlatego cesarz „pokornie” zbudował o pół mniej. Ta „połówka” miała rzekomo znajdować się w ukrytym miejscu bez drzwi, z zakazem wejścia, gdzie nikt nigdy jej nie widział.

Zakazane Miasto – ciekawostki

Za każdym wielkim miejscem kryją się małe tajemnice, dziwne przypadki i nieoczywiste fakty. Zakazane Miasto nie jest wyjątkiem – pod warstwą ceremonii i majestatu ukrywają się historie, które brzmią jak z filmu sensacyjnego, oraz rozwiązania techniczne, które zaskakują swoją pomysłowością. Oto kilka najciekawszych!

• Drewniane fundamenty antysejsmiczne. Pod murami Zakazanego Miasta znajduje się zaawansowany system drewnianych fundamentów i kanałów odpływowych, które miały przeciwdziałać zawaleniu się konstrukcji w czasie trzęsień ziemi i powodzi.

• Największy drewniany kompleks na świecie. Zakazane Miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1987 roku jako największy zespół budowli drewnianych na świecie.

• Historyczne hydranty w postaci dzbanów. Na terenie kompleksu pałacowego znajdują się ogromne dzbany wypełnione wodą, która służyła do gaszenia pożarów. Jeden z przewodników powiedział mi, że to były pierwotne systemy przeciwpożarowe – historyczne hydranty.

• „Miejsce, gdzie teatr kończył się, a samotność zaczynała”. Tak cesarz Puyi opisał w swoich wspomnieniach bramę Niebiańskiej Czystości – poetycko oddając przejście ze świata ceremonii do prywatnej izolacji władcy.

• Magiczny kamień sprawdzający cesarską legitymację. Przed Pawilonem Najwyższej Harmonii znajduje się środkowy „Złoty Tronowy Kamień" – marmurowa płyta, na której cesarz zatrzymywał się podczas procesji. Legenda mówi, że kamień „drży", gdy cesarz nie ma Mandatu Niebios.

Dlaczego trzeba zobaczyć dawny pałac cesarski na własne oczy?

Stoisz u progu miejsca, które przez pięć wieków było zakazane dla zwykłych śmiertelników. Zakazane Miasto to nie tylko muzeum – to żywa opowieść o potędze, która kształtowała losy milionów ludzi. To idea, która przetrwała rewolucje, wojny i upadek cesarstwa, wciąż emanując tajemniczą siłą, która przyciąga miliony odwiedzających z całego świata.

Każdy krok po jego alejach to podróż między mitami a rzeczywistością. Tu nic nie jest przypadkowe – ani kolor dachówki świadczący o randze mieszkańca, ani kierunek wiatru zgodny z zasadami feng shui, ani długość cienia na ścianie w pałacowym ogrodzie, wyliczona przez starożytnych astronomów.

Wyobraź sobie, że idziesz śladami cesarzy, którzy wierzyli, że są Synami Niebios. Że dotykasz murów, które widziały intrygi mogące zmienić bieg historii. Że stoisz w miejscach, gdzie podejmowano decyzje wpływające na życie całego kontynentu. To doświadczenie, którego żadna książka ani film nie jest w stanie oddać.

Dziś masz okazję odwiedzić miejsce, które przez wieki było dostępne tylko dla wybranych. I choć dziś nie grozi nam kara śmierci za przekroczenie progów pałacu, to nadal wchodzimy tam z szacunkiem. Bo to nie tylko zabytek – to portal do świata, który istniał naprawdę, pulsującego życiem, pełnego splendoru i dramatów, które na zawsze zmieniły oblicze Chin i całej Azji.

Zakazane Miasto w Pekinie i inne atrakcje Chin odkryjesz podczas wycieczek z Rainbow!

Stojąc przed Bramą Południkową, czujesz się jak kropla w oceanie historii. Zakazane Miasto otwiera przed Tobą swoje tajemnice – od ceremonialnych sal, gdzie cesarze przyjmowali hołdy z całej Azji, po prywatne ogrody, gdzie toczyły się pałacowe intrygi. Każdy pawilon opowiada inną historię, a czerwone mury kryją legendy, które przetrwały wieki.

Ale to dopiero początek chińskiej przygody. Rainbow zabierze Cię także do Xi'an, gdzie odkryjesz Terakotową Armię – archeologiczne znalezisko stulecia, które zmieniło naszą wiedzę o starożytnych Chinach. W Szanghaju poczujesz puls nowoczesnego giganta, a na Wielkim Murze zrozumiesz, jak daleko może sięgnąć ludzka determinacja. Każde z tych miejsc to inna twarz tego fascynującego kraju.

Nasze wycieczki objazdowe po Chinach łączą klasyczne zabytki z ukrytymi perełkami – od buddyjskich świątyń w górach po tradycyjne warsztaty rzemieślnicze, gdzie nadal tworzy się porcelanę jak przed tysiącem lat. Chiny to podróż przez czas i przestrzeń, której nie da się porównać z niczym innym. Sprawdź naszą ofertę i daj się porwać tej niezwykłej przygodzie!